Church Micro BE CMB041 - Grimbergen, Sint-Servatiusbasiliek
De kerk
De Sint-Servaasbasiliek in Grimbergen wordt beschouwd als een van de mooiste en meest harmonieuze barokkerken in de Lage Landen. De kerk maakt deel uit van de norbertijnerabdij van Grimbergenmaar doet tevens dienst als parochiekerk. In 1999, op het hoogfeest van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, werd aan de kerk de eretitel van basiliek verleend.. De kerk bestaat uit een lang priesterkoor met toren, een transept met halfrond gesloten armen en een slechts twee traveeën tellend schip. In 1725 was het geld voor verdere constructie opgebruikt en heeft men een stopgevel geplaatst. De kerk had normaal twee traveeën langer moeten worden. De kruising wordt bekroond door een koepeltoren. Barokkerk gebouwd in 1660 (eerste steen Abt De Velasco) met Grimbergse zandsteen. Bouw werd stopgezet in 1700; een monumentale voorgevel en 22 meter van het schip ontbreken. Rijkelijk versierd met uitzonderlijk houten beeldhouwwerk en 13 Vlaamse meesters. Koepel van 45 meter, en toren van 58 meter hoog. De toren bevat een beiaard met 48 klokken. Sacristie werd in 1763 versierd met lambrizering en schitterend fresco (hemelvaart van Sint-Norbertus).
Historiek
Na de godsdienstoorlogen brak er met het doordachte beleid van Albrecht en Isabella (1598 - 1621) een rustige en voorspoedige periode aan in de Zuidelijke Nederlanden. Dit liet de Norbertijnengemeenschap toe een nieuwe kerk te bouwen onder het abbatiaat van Carolus Fernandez de Velasco. In 1660 werd de bouw aangevat van de abdijkerk volgens de plannen van de norbertijn Gilbertus van Zinnik (1627 - 1665). Het gebouw werd opgetrokken in een triomfantelijke en feestelijke barokstijl die tevens getuigt van de geest van het Concilie van Trente (1545-1563) en de Katholieke Reformatie. In 1700 waren de werken dermate gevorderd dat de kerk kon worden ingewijd. Op 10 februari 1993 brak er een korte maar hevige brand uit in de abdijkerk waardoor twee schilderijen en drie beelden van de biechtstoel totaal vernietigd werden. De beelden werden vervangen, maar de twee schilderijen (de Aankondiging van Theodoor Van Loon en de Verrijzenis van Godfried Maes) gingen definitief verloren.
Beschrijving
Het Altaar van de Heilige Doodsstrijd dateert van 1732 en vertoont een sterke gelijkenis met het Servatiusaltaar aan de overkant. De voorwerpen en afbeeldingen verwijzen naar het lijden van Jezus van Nazareth en de medaillons stellen de vier evangelisten voor. De medaillons boven de deuren bevatten een Ecce Homo en een Mater Dolorosa, terwijl in de paneelovalen de Arma Christi te zien zijn: het zwaard, de haan, het kruis, de spons, de spijkers, dobbelstenen en andere voorwerpen in verband met de passie van Christus te zien zijn. Maria-altaar met een beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Weeën en daarboven het schilderij de Aanbidding van de Herders (kopie van een werk van Pieter Thys (1624 - 1677)) Links en rechts twee grote schilderijen die wellicht van de hand van Richard van Orley (1663 - 1732)
Hoofdaltaar (een werk uit 1701 van Frans Langhemans (1661-1720) uit Mechelen) met centraal de Hemelopneming van Maria. Links en rechts daarvan staan de beelden van Petrus en Paulus. Boven die beelden zijn de wapenschilden van abt de Munck (links) en van de abdij (rechts, met feniks) te zien. Daarboven bevindt zich het beeld van de Madonna die de draak verplettert, met links Sint Norbertus en rechts Augustinus. Onder het Lievevrouwebeeld staat in gulden letters het chronogram: CONTERENTI DRACONEM (Voor Haar die de draak verplettert).
Het Verrijzenismonument of Praalgraf van de abten, waar de dood (een skelet) en de tijd (oude man met baard en vleugels) tonen hoe vergankelijk het leven is. Uit de spreuk COMPUTRESCENT SED RESURGENT blijkt dat abt Herman De Munck dit monument in 1710 (MDCCVV) liet plaatsen. Grafmonument van de Prins van Bergen Dit grafmonument toont Filips Frans van Glymes (1646-1704), prins van Berghes en graaf van Grimbergen, biddend bij de tombe. Deze edelman was officier, ridder van het Gulden Vlies, grootbaljuw van Henegouwen en gouverneur van de stad Brussel vanaf 1695. Hij voerde er het bevel tijdens de verwoestende Franse bombardementen.
.
Sint-Servaasaltaar
Dit altaar wordt toegeschreven aan de beeldhouwer-architect Hendrik Frans Verbruggen (1665-1724). Het werd er in 1720 geplaatst en behoort tot hetzelfde type altaar als dat van de Heilige Doodsstrijd en is uitgevoerd in gemarmerd en verguld hout. Het altaar is zeer indrukwekkend opgebouwd en bestaat uit enkele aparte 'bladen'. De Heilige Servaas, patroonheilige van de kerk, wordt er als bisschop van Vlaanderens oudste stad Tongeren afgebeeld met kromstaf en mijter en een draak aan zijn voeten die verwijst naar de ketterij die hij bestreed.
.
Preekstoel
Deze monumentale preekstoel is een werk van Hendrik Frans Verbruggen. De H.H. Norbertus en Augustinus dragen de kuip die versierd is met afbeeldingen van de kerkvaders (Ambrosius met bijenkorf, Gregorius met duif, Hiëronymus met bazuin) en de symbolen voor de vier evangelisten : een engel voor Mattheüs, een leeuw voor Marcus, een stier voor Lucas en een arend voor Johannes.
.
Relikwieën
In de kerk bevinden zich verschillende relikwieën. Ze zijn ingewerkt in de altaren of bevinden zich in de zijdeuren van de altaren. Hieronder volgt een onvolledige lijst.
Altaar van de H. Doodsstrijd
Heilige Severinus, martelaar
Onze-Lieve-Vrouwaltaar
Heilige Blandina, martelares
Sint-Norbertusaltaar
Heilige Julianus, martelaar
Sint-Servaas-altaar
Guido van Anderlecht, patroon van landlieden en koetsiers en beschermer van paarden en vee en
Heilige Sebastianus, patroon van de toenmalige lokale schuttersgilde.
.
Sacristie
Ten noorden van de kerk werden in 1664 een kleine en grote sacristie gebouwd. Deze werden in 1763 in opdracht van abt Jan Baptist Sophie verfraaid tot een bijzonder harmonisch rococo-geheel. De grote sacristie is de grootste van België (15,5 m lang, 11 m breed en 6,8 m hoog) met een uniek fresco dat het volledige plafond beslaat.
.
Orgels
Al in 1540 is er sprake van een orgel dat door abt Frans du Blioul in de abdijkerk werd geplaatst, lang voor de bouw van de huidige abdijkerk. Dat orgel heeft de Beeldenstorm echter niet overleefd. Het huidige orgel achter in de kerk werd door abt Van Eeckhout in 1745 besteld bij de bekende orgelbouwer Johannes Thomas Forceville. Het bestaande orgel dat in 1615 was aangekocht (een instrument uit 1591) werd hersteld en naar Wemmel overgebracht. Het nieuwe orgel kwam pas in 1751, één jaar na de dood van Forceville, gereed, nadat het door Jean-Baptiste Goynaut was afgewerkt. Orgel uit 1999 van de hand van Joris Potvlieghe
De 49 klokken van de Grimbergse beiaard
De norbertijnen zijn de vroegste propagandisten van de beiaardkunst geweest. In Park was een beiaard in 1480, Averbode in 1504, Tongerlo voor 1535, Antwerpen St-Michiel in 1655. Van de eerste beiaard van Grimbergen is slechts bekend dat zijn klokken 6521 pond brons opleverden, toen einde 1715 bij de Antwerpse klokkengieter Willem Witlockx een nieuwe beiaard werd besteld. Deze tweede beiaard speelde voor het eerst op 28 april 1716. Het instrument werd stelselmatig uitgebreid, zodat er op het einde van de 18e eeuw 41 klokken aanwezig waren. Helaas heeft ook hier de Franse Revolutie haar tol geëist en werden alle klokken geroofd. Meer dan een eeuw lang bleef het stil. De derde beiaard werd door de gemeente geschonken in 1928, naar aanleiding van het 800-jarig bestaan van de abdij. Bij Marcel Michiels jr. uit Doornik werden 34 klokken besteld met een totaalgewicht van 2201,5 kg. Met de nodige vertraging kon zij pas in 1931 plechtig ingespeeld worden door Jef Denyn. De klank viel echter tegen en door toedoen van kanunnik Feyen kwam er een nieuwe beiaard. Op 23-24 mei 1964 werd de huidige, vierde beiaard met zijn 48 klokken plechtig ingespeeld door Staf Nees tijdens een internationaal beiaardfestival. Aan deze beiaard van de Koninklijke Eijsbouts uit Asten in Nederland, werd in 1998 een 49ste klok toegevoegd. Het computerspeelwerk is van de firma Horocantus uit Lokeren. In 1735 wordt Edmond Claessens vermeld als beiaardier. Men kan elke zondag luisteren tijdens het beiaardseizoen dat loopt van Pasen tot en met de Pater Feyen-dag eind september.
.
De gemeente
Grimbergen is een plaats en gemeente in de provincie Vlaams-Brabant in België. De gemeente, die de benaming "Parel van Brabant" deelt met de Nederlandse dorpen Oisterwijk en Heeze, telt iets meer dan 37.000 inwoners. De gemeente wordt gerekend tot de streek Brabantse Kouters. Sint-Servaas is de patroonheilige van Grimbergen.. In de tijd van de Romeinen lagen verschillende belangrijke wegen nabij het grondgebied van het huidige Grimbergen. In de 8e eeuw werd er een fort gebouwd op het strategische punt waar de weg de rivier de Zenne kruiste. De toenmalige landheer vestigde al snel zijn macht over een omvangrijk grondgebied in deze regio, dat zich uitstrekte tot de rivieren de Schelde, de Rupel en de Dender.
.
Bezienswaardigheden
De huizen rond het kerkplein (18e eeuw, heringericht in 1990): De Helm (hoek met Lagesteenweg), De Roos of In de Groenpoort (nr 5), De Kroon (nr. 6), De Stadskam (nr. 7), De Bot, De Zwaan en De Sleutel (hoek met de Hogesteenweg) kastelen het Prinsenkasteel in het Prinsenbos met het Guldendal het kasteel d'Overschie (1904) in de wijk Rijkenhoek het Lintkasteel, overblijfsel van een waterkasteel uit de 16e-17e eeuw het kasteel en de hoeve Groeneveld van ca. 1750 kapellen de Dreefkapel (1734, gedeeltelijk vernieuwd in 1934 door barones Joanna van Merode) de Polderkapel (1847) de Veldkantkapel (1872 of 1878) hoeven de Charleroihoeve (17e–18e eeuw) het Hof ter Biest, een gerekte hoeve met trapgevels uit de 17e eeuw hoeve den Diepen Boomgaard (voormalige vindplaats van zandsteen) Poddegemhoeve (een middeleeuws versterkte hofstee, met voormalige woontoren) Spiegelhof en Hof te(r) Weerde in de Weerdestraat d'Yveshoeve (gesloten 18e-eeuwse hoeve, thans feestzalencomplex) Sint-Niklaashoeve (18e eeuw) Potaardehoeve de Maalbeekvallei met de 's Gravenmolen, de Liermolen, de Tommenmolen en de Oyenbrugmolen musea het Museum voor de Oudere Technieken (MOT) de Volkssterrenwacht Mira (sinds 1967) het abdijbiermuseum het vliegveld Grimbergen met twee betonnen vliegtuigloodsen uit 1947-1948 ontworpen door Alfred Hardy en een kalibreerschijf voor vliegtuigkompassen uit de Tweede Wereldoorlog de Senecaheuvel (de motte van Grimbergen) standbeelden Gedenksteen voor Dr. Frans Hemerijckx (1902-1969) Buste van Karel van de Woestijne, een werk van Wilfried Pas (in de Roostbaan, op de grens met Meise).
.
Bekende inwoners
Frans Hemerijckx (Ninove, 1902 - Grimbergen, 1969), arts die lepra bestreden heeft in Congo en India
August Cool (Sint-Niklaas, 1903 – Grimbergen, 1983), Belgisch vakbondsleider
Senne Rouffaer (1925 - 2006), acteur
Kamiel D'Hooghe (*1929), organist
Michel Verschueren (*1931), ex-manager van voetbalclub Anderlecht
Vic Nees (1936 - 2013), componist
Alison Van Uytvanck (1994) , tennisster
.
Bron :
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Servaasbasiliek_(Grimbergen)
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/2145
.
De cache
De cache vind je als volgt :
1. je zoekt de gedenkplaat in de luisterhoek voor beiaardconcerten
2. je maakt volgende projectie : (jaartal - 1733) meter en (jaartal zonder het tweede cijfer) graden
.
.
**************************************************
Deze geocache maakt deel uit van de Church Micro Belgium serie geocaches.
Meer informatie over deze reeks kan U hier vinden:
Church Micro Belgium geocaches.
**************************************************
.
.