kupa piachu
Największą atrakcją Świnoujścia jest morze i plaża. Setki tysięcy turystów przyjeżdża co roku, aby zanurzyć się w chłodnych wodach Bałtyku (chociaż akurat w Świnoujściu morska woda należy do najcieplejszych) i wygrzać swoje cielsko na rozgrzanym piasku najszerszej w Polsce plaży. W okolicy podanych współrzędnych, na wysokości amfiteatru, plaża ma około 120 m szerokości, a w okresach silnych sztormów zdarza się, że wartość ta zbliża się do 200 m.
Idąc na plażę (lub z niej wracając) korzystasz z odpowiednich ciągów komunikacyjnych. Po obu stronach widzisz . . . kupę piachu. Te zwały pięknego, jasnego i drobnego piaseczku to wydmy. Taki rodzaj wybrzeża morskiego nosi nazwę wybrzeża wydmowego i w Polsce występuje w zróżnicowanej formie na długości około 2/3 wybrzeża.
Wydmy bałtyckie zaczęły powstawać pod koniec zlodowacenia północnopolskiego, po ustąpieniu lądolodu skandynawskiego, a więc około 20 000 lat temu. Proces ich tworzenia trwa do dnia dzisiejszego. Tworzenie się wydm następuje na skutek działania wody morskiej oraz wiatru. Fale morskie uderzając w klifowe fragmenty wybrzeża, wypłukują z niego materiał piaskowo-żwirowy, przenoszą go i osadzają na odcinkach wybrzeża niskiego, płaskiego. Duże znaczenie w procesie tworzenia się wydm ma wiatr, jego siła, częstotliwość oraz kierunek. Na wyspie Uznam na brak wiatrów (w tym silnych) nie można narzekać, a najczęściej wieje z kierunków zachodnich i północno-zachodnich, a więc od strony morza, co bardzo sprzyja powstawaniu i rozwojowi wybrzeża wydmowego.
W strefie brzegowej zachodzą procesy eoliczne (działalność wiatru na rzeźbę terenu) i abrazyjne, czyli ścieranie materiałów skalnych, klifowych i innych na skutek wiatru, pływów, falowania wody, wzajemnym tarciu materiału. Materiał ulega rozdrobnieniu i obtoczeniu. W Świnoujściu proces abrazji jest bardzo silny, dlatego piasek plażowy i wydmowy jest bardzo drobny.
Naniesiony i wyrzucony na brzeg przez fale piasek i inne drobne materiały organiczne i nieorganiczne są przewiewane przez wiatr i przenoszone w kierunku lądu. W ten sposób na końcu płaskiego terenu (plaży) lub na skutek napotkania nawet drobnej przeszkody terenowej tworzy się piaszczysty wał plażowy. Powstają wydmy cienie, jeżeli piasek osadza się za napotkaną przeszkodą, gdzie wiatr wytraca prędkość lub wydmy embrionalne, gdy piasek zatrzymuje się na kępie roślinności. Mogą mieć od kilku centymetrów do 1,5 metra wysokości. Na skutek dalszego nawiewania piasku powstaje wydma pierwotna. Po pewnym czasie wydma może być słabo porośnięta drobną roślinnością; trawami i porostami, które nazywamy roślinami pierwotnymi. Zarówno wał plażowy jak i wydma pierwotna są tworami bardzo niestabilnymi, często niszczonymi przez silne sztormy i potem powtórnie odbudowującymi się. Stabilizacja następuje po porośnięciu wydmy roślinnością.
Niesiony w dalszym ciągu w głąb lądu przez wiatr piasek tworzy za wydmą pierwotną kolejny piaszczysty wał, który jest już tworem bardziej trwałym. Jest to wydma biała, zwana też inaczej wydmą przednią. Jest ona barwy jasnej, słabo porośnięta. Nieraz wydma biała sąsiaduje bezpośrednio z plażą i tworzy niski klif.
Następnie powstaje kolejny wał wydmowy, który jest bardziej oddalony od morza, osłonięty od bezpośredniego działania silnego wiatru, porośnięty trawami, krzewinkami i niewielkimi krzewami. Piasek ma barwę szarą, stąd nazwa wydmy - wydma szara. Posuwając się w głąb lądu, kolejną wydmą jest wydma brunatna. Porośnięta jest lasem sosnowym. Drzewa nie są wysokie, często bywają zniekształcone na skutek działania silnych wiatrów.
Oczywiście, w zależności od panujących w danym miejscu warunków brzegowych, dynamiki wybrzeża, procesów eolicznych itp., szerokości, wysokości wydm mogą być zróżnicowane, mogą też powstawać twory przejściowe, mieszane - na przykład wał wydmowy noszący zarówno cechy wydmy białej jak i szarej. Duży wpływ na wielkości i cechy wydm ma porastająca je roślinność, która może wspomagać akumulację piasku i utrwalać piasek tworzący wydmy. Dynamika powstawania i rozwoju wydm zależy głównie od szybkości erozji - im więcej materiału piaszczystego (więcej nanoszonego przez wiatr niż zabieranego przez fale), tym szybszy rozwój wydm. Roślinność porastająca wydmy ma także znaczenie - zatrzymują piasek, ułatwiając tym samym narastanie wydm, przesypywanie piasku na zaplecze istniejących wydm w kierunku lądu i tworzenie nowego wału wydmowego. Roślinność ma duży wpływ na rodzaje wydm. Jeżeli roślinności wydmowej jest sporo, to powstają symetryczne, równoległe do siebie pasy wydm. W przypadku mniejszej szaty roślinnej tworzą się wydmuchszyska i wydmy paraboliczne, wędrujące. Gdy roślinność jest bardzo uboga, mogą powstać rzadkie wydmy transgresywne, które można zaobserwować także w Świnoujściu. Powstały one na skutek działalności człowieka - wycinka drzew i krzewów doprowadziły do zachwiania stabilizacji istniejących wydm i uruchomienia procesów deflacji.
W Świnoujściu można zaobserwować, że im dalej na wschód, tym liczba wałów wydm oraz szerokości pomiędzy nimi są większe.
Procesy tworzenia się wydm trwają do dnia dzisiejszego i są procesami bardzo dynamicznymi; w ciągu kilkudziesięciu lat potrafią znacznie zmienić topografię terenu. Można to zobrazować na przykładzie miejsca w pobliżu amfiteatru, w terenie podanych w listingu współrzędnych. W roku 1942 promenada (usytuowana w tym samym miejscu, co w chwili obecnej) wraz z ciągnącymi się wzdłuż niej licznymi domami wczasowymi, willami i hotelami była w bezpośredniej bliskości plaży. Pomiędzy plażą a promenadą istniała tylko niska wydma pierwotna utrzymywana za pomocą nasadzeń roślinności pierwotnej. Amfiteatr znajdował się na brzegu wydmy niskiej, bezpośrednio przy plaży, w odległości 100-130 metrów od brzegu morza - pokazują to poniższe obrazki.
W ciągu 50-60 lat wykształciły się tu dwa wały wydmowe o wysokości do 6 metrów i przybyło w tym miejscu około 300 metrów lądu [zarówno plaży jak i wydm). Obecnie w całej dzielnicy nadmorskiej Świnoujścia możemy zaobserwować 2-4 pasy wydmowe o szerokości 200 - 400 metrów. Wały od strony lądu porośnięte są wierzbami, rokietnikiem i niskim lasem sosnowym.
ZADANIA:
1. Skąd się bierze piasek tworzący wydmy ?
2. Jakiej ziarnistości jest piasek tworzący wydmy białe i szare w Świnoujściu i co jest tego przyczyną ?
3. Zrób sobie zdjęcie na tle wydm - załącz do logu lub wyślij do autora wraz z odpowiedziami.
AUFGABEN:
1. Woher kommt der Sand, der die Dünen bildet?
2. Welche Korngröße hat der Sand, der die Weiß- und Graudünen bildet. Warum ist es so?
3. Mache ein Foto mit den Dünen im Hintergrund – lege es in den Logeintrag ein oder sende zum Owner mit den Antworten zusammen.
TASKS:
1. Where is the sand that builds dunes from ?
2. What granularity is the sand making white and grey dunes in Świnoujście ? What is the reason of that ?
3. Take the picture of you with the dunes is the background - add the photo to your log or send it to the owner with the answers.
Po odwiedzeniu miejsca o podanych współrzędnych i przeprowadzeniu obserwacji, wyślij do mnie odpowiedzi i zaloguj [nie musisz czekać na odpowiedź; jeśli będzie zła, to się z Tobą skontaktuję).
Miłej zabawy !
PAMIĘTAJ
- chodzenie po wydmach
- zrywanie i niszczenie roślinności wydmowej
- zanieczyszczanie wydm
jest ZABRONIONE.
I na koniec kilka fotek świnoujskich wydm:
Wykorzystano materiał:
- Łabuz Tomasz A., wyniki badań autora zawarte w magisterium prowadzonym na mierzei Bramy Świny od 1997 roku,
- Łabuz Tomasz A., wyniki badań w ramach prac badawczych Zakładu Geomorfologii Morskiej Instytutu Nauk o Morzu od 1998 roku,
- Osadczuk K., 2001. Geneza wałów piaszczystych Bramy Świny w świetle badań morfometrycznych i sedymentologicznych. Rozprawa doktorska wykonana na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM w Poznaniu,
- wiedza i materiały własne
- internet