baltische Dünen
Die baltischen Dünen begannen am Ende der nordpolnischen Eiszeit zu entstehen, nachdem das nordische Eis vor etwa 20.000 Jahren aufgegeben wurde. Der Prozess, dauert bis heute an.
Die Bildung von Dünen erfolgt durch die Wirkung von Meerwasser und Wind. Meereswellen stoßen gegen Klippen, spülen das Sand-Kies-Material, tragen es und lagern auf den Abschnitten der niedrigen, flachen Küste ab. Der Wind, seine Stärke, Frequenz und Richtung sind von großer Bedeutung bei der Bildung von Dünen. Auf der Insel Usedom kann der Mangel an Winden (einschließlich starker) nicht beklagt werden, und am häufigsten weht es aus der westlichen und nordwestlichen Richtung, und damit von der Meeresseite, was für die Bildung und Entwicklung der Dünenküste sehr förderlich ist.
In der Küstenzone gibt es äolische Prozesse (Windaktivität für Geländebeschaffenheit) und abrasive Prozesse, das heißt, der Abrieb von Felsen, Klippen und anderen Materialien aufgrund von Wind, Gezeiten, Wasserwellen, gegenseitige Reibung des Materials. Das Material wird zerkleinert und abgeschliffen.
Sand und andere kleine organische und anorganische Materialien, die von Wellen aufgetragen und an Land geworfen werden, werden vom Wind weggeblasen und in Richtung Festland bewegt. So bildet sich am Ende eines flachen Geländes (Strand) oder durch die Begegnung mit einem kleinen Geländehindernis ein Sandstrandwall. Es bilden sich Schattendünen, wenn sich der Sand hinter dem angetroffenen Hindernis absetzt, wo der Wind an Geschwindigkeit verliert oder embryonale Dünen*, wenn der Sand auf einem Klumpen Vegetation stoppt. Sie können von wenigen Zentimetern bis 1,5 Meter hoch sein. Als Folge des weiteren Blasens des Sandes bildet sich eine Primärdüne. Nach einer Weile kann die Düne mit feiner Vegetation schlecht bewachsen sein; Gräser und Flechten, die Primärpflanzen genannt werden. Sowohl der Strandwall als auch die Hauptdüne sind sehr instabile Gebilden, die oft von schweren Stürmen zerstört und dann wieder aufgebaut werden. Die Stabilisierung erfolgt, nachdem die Düne mit Vegetation bewachsen ist.
Der weiterhin vom Wind ins Landesinnere getragene Sand bildet hinter der Primärdüne einen anderen Sandwall, der bereits eine haltbarere Schöpfung ist. Es ist eine weiße Düne, auch die vordere Düne genannt. Sie ist leicht, schwach bewachsen. Manchmal ist die weiße Düne direkt neben dem Strand und bildet eine niedrige Klippe. Dann bildet sich ein weiterer Dünenwall, der weiter vom Meer entfernt ist, windgeschützt, mit Gräsern, Zwergsträuchern und kleinen Sträuchern bewachsen. Der Sand ist grau, daher der Name der Düne - die Graudüne.
Eine weitere Düne, die sich ins Landesinnere bewegt, ist die braune Düne. Sie ist mit Kiefernwald bewachsen. Die Bäume sind nicht hoch, sie sind oft durch starke Winde gebogen.
Natürlich können - je nach den Bedingungen, der Küstendynamik, den äolischen Prozessen usw. - die Breite, die Höhe der Dünen variieren und Übergangs-, Mischkreationen entstehen - zum Beispiel ein Dünenwall, der sowohl die Eigenschaften einer weißen als auch einer grauen Düne hat. Einen großen Einfluss auf die Größe und die Eigenschaften der Dünen hat die Vegetation, die die Ansammlung von Sand unterstützt und die Sand bildenden Dünen festigen kann.
Die Dynamik der Bildung und Entwicklung von Dünen hängt hauptsächlich von der Erosionsgeschwindigkeit ab - je mehr Sandmaterial (mehr Sand vom Wind aufgetragen als von den Wellen weggenommen), desto schneller entwickeln sich die Dünen. Wichtig ist auch die Vegetation, die auf den Dünen wächst - sie stoppt den Sand, erleichtert so den Aufbau von Dünen, schüttet Sand über den Rücken bestehender Dünen in Richtung Land um und schafft einen neuen Dünenwall.
Die Vegetation hat einen großen Einfluss auf die Dünenarten. Wenn es eine Menge Dünenvegetation gibt, bilden sich s ymmetrische, parallele Dünenstreifen. Bei einer kleineren Pflanzendecke bilden sich "Blasen", Parabeldünen und Wanderdünen. Wenn die Vegetation sehr schwach ist, können seltene transgressive Dünen gebildet werden. Sie entstehen durch menschliche Aktivitäten - das Fällen von Bäumen und Sträuchern führte zur Stabilisierung bestehender Dünen und zur Winderosion.
Die Prozesse der Dünenbildung dauern bis heute an und sind sehr dynamische Prozesse; über mehrere Jahrzehnte kann sie die Topographie des Standortes erheblich verändern.
AUFGABEN:
1. Die Ostsee nimmt jährlich 50 Hektar Land weg. Schauen Sie sich um. Nimmt das Land zu, nimmt es ab oder gibt es Gleichgewicht? Begründen Sie Ihre Meinung.
2. Die weiße und graue Düne ist hier mit sehr feinem Sand übersät. Ist es das Ergebnis von äolischen oder abrasiven Prozessen?
3. Nehmen Sie ein Bild von sich selbst, wo Sie sind - fügen Sie es zu Logeintrag ein oder senden Sie es an den Autor zusammen mit den Antworten.
WICHTIG!
- Wandern in den Dünen
- Brechen und Zerstören der Dünenvegetation
- Dünenverschmutzung
ist VERBOTEN.
Quellen:
- Łabuz Tomasz A., wyniki badań autora zawarte w magisterium prowadzonym na mierzei Bramy Świny od 1997 roku,
- Łabuz Tomasz A., wyniki badań w ramach prac badawczych Zakładu Geomorfologii Morskiej Instytutu Nauk o Morzu od 1998 roku,
- Osadczuk K., 2001. Geneza wałów piaszczystych Bramy Świny w świetle badań morfometrycznych i sedymentologicznych. Rozprawa doktorska wykonana na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM w Poznaniu,
- Autorenwissen
- Internet
bałtyckie wydmy
Wydmy bałtyckie zaczęły powstawać pod koniec zlodowacenia północnopolskiego, po ustąpieniu lądolodu skandynawskiego, a więc około 20 000 lat temu. Proces ich tworzenia trwa do dnia dzisiejszego.
Tworzenie się wydm następuje na skutek działania wody morskiej oraz wiatru. Fale morskie uderzając w klifowe fragmenty wybrzeża, wypłukują z niego materiał piaskowo-żwirowy, przenoszą go i osadzają na odcinkach wybrzeża niskiego, płaskiego. Duże znaczenie w procesie tworzenia się wydm ma wiatr, jego siła, częstotliwość oraz kierunek. Na wyspie Uznam na brak wiatrów (w tym silnych) nie można narzekać, a najczęściej wieje z kierunków zachodnich i północno-zachodnich, a więc od strony morza, co bardzo sprzyja powstawaniu i rozwojowi wybrzeża wydmowego.
W strefie brzegowej zachodzą procesy eoliczne (działalność wiatru na rzeźbę terenu) i abrazyjne, czyli ścieranie materiałów skalnych, klifowych i innych na skutek wiatru, pływów, falowania wody, wzajemnym tarciu materiału. Materiał ulega rozdrobnieniu i obtoczeniu.
Naniesiony i wyrzucony na brzeg przez fale piasek i inne drobne materiały organiczne i nieorganiczne są przewiewane przez wiatr i przenoszone w kierunku lądu. W ten sposób na końcu płaskiego terenu (plaży) lub na skutek napotkania nawet drobnej przeszkody terenowej tworzy się piaszczysty wał plażowy. Powstają wydmy cienie, jeżeli piasek osadza się za napotkaną przeszkodą, gdzie wiatr wytraca prędkość lub wydmy embrionalne, gdy piasek zatrzymuje się na kępie roślinności. Mogą mieć od kilku centymetrów do 1,5 metra wysokości. Na skutek dalszego nawiewania piasku powstaje wydma pierwotna. Po pewnym czasie wydma może być słabo porośnięta drobną roślinnością; trawami i porostami, które nazywamy roślinami pierwotnymi. Zarówno wał plażowy jak i wydma pierwotna są tworami bardzo niestabilnymi, często niszczonymi przez silne sztormy i potem powtórnie odbudowującymi się. Stabilizacja następuje po porośnięciu wydmy roślinnością.
Niesiony w dalszym ciągu w głąb lądu przez wiatr piasek tworzy za wydmą pierwotną kolejny piaszczysty wał, który jest już tworem bardziej trwałym. Jest to wydma biała, zwana też inaczej wydmą przednią. Jest ona barwy jasnej, słabo porośnięta. Nieraz wydma biała sąsiaduje bezpośrednio z plażą i tworzy niski klif. Następnie powstaje kolejny wał wydmowy, który jest bardziej oddalony od morza, osłonięty od bezpośredniego działania silnego wiatru, porośnięty trawami, krzewinkami i niewielkimi krzewami. Piasek ma barwę szarą, stąd nazwa wydmy - wydma szara.
Posuwając się w głąb lądu, kolejną wydmą jest wydma brunatna. Porośnięta jest lasem sosnowym. Drzewa nie są wysokie, często bywają zniekształcone na skutek działania silnych wiatrów.
Oczywiście, w zależności od panujących w danym miejscu warunków brzegowych, dynamiki wybrzeża, procesów eolicznych itp., szerokości, wysokości wydm mogą być zróżnicowane, mogą też powstawać twory przejściowe, mieszane - na przykład wał wydmowy noszący zarówno cechy wydmy białej jak i szarej. Duży wpływ na wielkości i cechy wydm ma porastająca je roślinność, która może wspomagać akumulację piasku i utrwalać piasek tworzący wydmy.
Dynamika powstawania i rozwoju wydm zależy głównie od szybkości erozji - im więcej materiału piaszczystego (więcej nanoszonego przez wiatr niż zabieranego przez fale), tym szybszy rozwój wydm. Roślinność porastająca wydmy ma także znaczenie - zatrzymują piasek, ułatwiając tym samym narastanie wydm, przesypywanie piasku na zaplecze istniejących wydm w kierunku lądu i tworzenie nowego wału wydmowego.
Roślinność ma duży wpływ na rodzaje wydm. Jeżeli roślinności wydmowej jest sporo, to powstają symetryczne, równoległe do siebie pasy wydm. W przypadku mniejszej szaty roślinnej tworzą się wydmuchrzyska i wydmy paraboliczne, wędrujące. Gdy roślinność jest bardzo uboga, mogą powstać rzadkie wydmy transgresywne. Powstały one na skutek działalności człowieka - wycinka drzew i krzewów doprowadziły do zachwiania stabilizacji istniejących wydm i uruchomienia procesów deflacji.
Procesy tworzenia się wydm trwają do dnia dzisiejszego i są procesami bardzo dynamicznymi; w ciągu kilkudziesięciu lat potrafią znacznie zmienić topografię terenu.
ZADANIA:
1. Bałtyk w ciągu roku pochłania 50 hektarów lądu. Rozejrzyj się wokół. Czy w tym miejscu lądu przybywa, ubywa czy też zachowana jest równowaga ? - uzasadnij.
2. Wydma biała i szara jest tutaj usypana z bardzo drobnego piasku. Czy jest to efekt procesów eolicznych czy abrazyjnych ?
3. Zrób sobie zdjęcie w miejscu, gdzie się znajdujesz - załącz do logu lub wyślij do autora wraz z odpowiedziami.
PAMIĘTAJ !
- chodzenie po wydmach
- zrywanie i niszczenie roślinności wydmowej
- zanieczyszczanie wydm
jest ZABRONIONE.