Geschiedenis
Middeleeuwen
Venray en omliggende kerkdorpen behoorden al vroeg in de 13e eeuw tot het graafschap Gelre. In 1224 schonk graaf Gerard III van Gelre het patronaatsrecht en de tienden van de kerk van Venray (Rodhe) aan de zojuist gestichte Munsterabdij van Roermond.
Venray lag in het zogenaamde Overkwartier of Opper-Gelre, met Roermond als bestuurlijk centrum. Dit kwartier was (in ieder geval vanaf 1352) bestuurlijk onderverdeeld in ambten. Venray viel onder het ambt van Kessel en werd als landsheerlijkheid bestuurd door de ambtman van Kessel als vertegenwoordiger van de hertog. Deze woonde vanaf omstreeks 1400 in het kasteel van Horst.
In ieder geval tussen 1394 en 1402 werden in Venray munten geslagen, onder andere goudguldens, dubbele groten en groten. MONETA OPIDI VENRADEN staat er op een van de goudguldens.
In 1422 werd in Venray een huis of convent van Zusters van het Gemene Leven gesticht, het latere klooster Jerusalem. Rond 1462 werd begonnen met de bouw van de gotische Sint-Petrus' Bandenkerk.
Vroegmoderne tijd
Bij het Traktaat van Venlo kwam Gelre aan Karel V van Habsburg en in 1555 aan zijn zoon Filips II van Spanje, zodat Venray en omgeving deel uit ging maken van de Habsburgse Nederlanden.
Aan het eind van de Tachtigjarige Oorlog werd het Hertogdom Gelre gesplitst. Opper-Gelre (met Venray) bleef deel uitmaken van de (katholieke) Zuidelijke Nederlanden onder de Spaanse Habsburgers en bleef deel van het Heilige Roomse Rijk; de noordelijke kwartieren van Gelre kwamen als Gelderland bij de (gereformeerde) Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, die zich van het Roomse Rijk had losgemaakt. Venray werd nu een bolwerk van katholieke cultuur. In 1649 stichtten de katholieken van Deurne op Venrays grondgebied een grenskapel. Deurne lag in Staats-Brabant, en daar was de uitoefening van de katholieke eredienst verboden. In 1650 werd de eerste steen gelegd voor een franciscanen-klooster en in 1651 kreeg Venray een Latijnse school.
Na de Spaanse Successieoorlog werd Opper-Gelre in 1715 verdeeld onder de overwinnaars. Venlo en omstreken werden aan de Republiek toegevoegd, Roermond kwam aan de Oostenrijkse Nederlanden, Venray en Geldern werden Pruisisch. Venray bleef tot 1795 deel van Pruisisch Opper-Gelre.
Moderne tijd
Van 1795 tot 1815 hoorde Venray bij het Franse Roerdepartement. Dit departement strekte zich uit langs de linkeroever van de Rijn, van Keulen in het zuiden tot Kleef in het noorden. Op last van Napoleon werden in 1802 alle kloosters gesloten en de religieuzen op de straat gezet. Dat lot trof het Venrayse Augustinessenklooster Jerusalem en het klooster van de minderbroeders. De Latijnse school werd in 1810 gesloten.
Op het Congres van Wenen werd Venray van de ten oosten van de Maas gelegen delen van Pruisisch Opper-Gelre afgescheiden en toegevoegd aan de nieuwe gevormde provincie Limburg in het flink vergrote Koninkrijk der Nederlanden. De grens, die midden door het voormalige Opper-Gelre liep, werd gelegd op één kanonschot afstand van de Maas (800 Rijnlandse roeden, ongeveer 3 km).
Ontevreden over allerlei, sloot Limburg zich in 1830 bij de Belgische Opstand aan. Negen jaar lang was Venray nu in feite een Belgisch dorp, tot Limburg in 1839 werd opgesplitst in een Belgisch en een Nederlands Limburg. Nederlands Limburg (met Venray) was als nieuw gevormd Hertogdom Limburg lid van de Duitse Bond, hertog was de Nederlandse koning. In 1866 trad Limburg uit de Duitse Bond.
In de 19e eeuw domineerden de Venrayse schaapscompagnieën de Europese schaapshandel. Rond 1809 waren al een paar boeren voor het eerst te voet vanuit Venray met een kudde schapen naar Parijs vertrokken om ze daar te verkopen. Een maand later kwamen ze met een zak vol geld weer terug. Rond 1826 werd de Grote Compagnie opgericht. In de topjaren in de tweede helft van de 19e eeuw zette deze organisatie jaarlijks ruim een miljoen gulden om. De schapen werden vervoerd naar de markten van Noord-Frankrijk en Parijs, later ook per trein, en per schip naar Londen. Aan het eind van de eeuw was de vleeshandel in de slachthuizen van Parijs, London en Antwerpen voor een groot deel in handen van de Venrayse Grote Compagnie.
Ursulinen uit België vestigden zich 1838 in het vervallen klooster Jerusalem. Franciscanen kwamen in 1844 terug in Venray en namen de heropende Latijnse school over.
In 1905 werd begonnen met de bouw van het krankzinnigengesticht Sint Servatius voor mannen door de Broeders van Liefde uit Gent in België. In 1907 kwamen de eerste patiënten. De Zusters van Liefde bouwden in 1908 het krankzinnigengesticht Sint Anna voor vrouwen. De eerste patiënten arriveerden in 1909. Tegenwoordig bestaat deze instelling nog steeds en heet Vincent van Gogh, voor geestelijke gezondheidszorg.
Begin 20e eeuw werden grote stukken van de Peel ontgonnen. Zo ontstond in 1921 Ysselsteyn. Gemeenten konden in deze tijd renteloze voorschotten krijgen bij het bebossen van hun woeste nog onontgonnen gronden. Venray was de eerste gemeente in Nederland waaraan een renteloos voorschot werd verstrekt en wel voor de bebossing van het gebied rond de Ballonzuil vanaf 1907. In de periode 1907-1935 zijn vrijwel alle gemeentebossen aangelegd.
Het in 1915 geopende gymnasium "Sint Angela" van de Ursulinen van Jerusalem was het eerste gymnasium voor meisjes in rooms-katholiek Nederland.
In 1934 kreeg Venray een eigen ziekenhuis, gesticht door de Zusters Franciscanessen van de Congregatie Charitas uit Roosendaal.
Tweede Wereldoorlog
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog vonden hevige gevechten in en rondom Venray plaats en werden grote verwoestingen aangericht. Bij Overloon werd begin oktober 1944 een van de grootste tankslagen uitgevochten tussen de 107e Duitse Pantserbrigade enerzijds en de 7e Amerikaanse en de 11e Britse Tankdivisie anderzijds: de slag om Overloon. Aan beide zijden vielen vele honderden doden. Venray werd 18 oktober 1944 door de 3e Britse Infanteriedivisie bevrijd. Een week later vond echter op last van de Britse staf een algemene evacuatie plaats en de gehele winter 1944/1945 bleef Venray onbewoond frontgebied. Toen in 1945 de bevolking geleidelijk aan terugkeerde vond men een verwoeste kern, door vriend en vijand grondig vernield en leeggeroofd.
Op de militaire begraafplaats in Ysselsteyn, de enige Duitse militaire begraafplaats in Nederland, liggen 31.598 Duitse soldaten begraven.
Aan het Kennedyplein staat de voormalige Vredeskerk. De kerk en het bijbehorende monument zijn tot stand gekomen door inspanning van Duitsland, de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Het geheel staat symbool voor vergeving en verzoening. Het monument kent verschillende onderdelen. Daaronder een carrillon, een grafsteen en zuilen. Op de zuilen zijn de namen aangebracht van 17 door de oorlog getroffen steden in Engeland, Duitsland en Nederland die meehielpen aan de realisering van kerk en monument. Tot deze steden behoren onder andere Liverpool, Stuttgart, Nijmegen en Rotterdam.
Wederopbouw en industrialisatie
Al snel na de oorlog bleek dat Venray - van oudsher een agrarisch ingestelde gemeente - nieuwe wegen moest inslaan. Industrialisatie was een noodzaak geworden om de structurele werkloosheid het hoofd te kunnen bieden. Vanaf 1949 vestigden zich enkele kleine industrieën aan de Maasheseweg. De industrialisatie kwam pas goed op gang toen Venray in 1953 werd aangewezen als industrialisatiekern.
Begin jaren 50 vonden in het noordwesten van de gemeente Venray op grote schaal ontginningen plaats, hier ontstond in 1955 het dorpje Vredepeel, Venrays tiende kerkdorp. Vlak bij Vredepeel werd in 1954 een militair vliegveld aangelegd: vliegbasis de Peel. Als vliegveld werd het 1993 buiten gebruik gesteld en bood vanaf 1994 onderdak aan de Groep Geleide Wapens vn de Koninklijke Luchtmacht. In 2009 besloot de Commandant der Strijdkrachten de Groep Geleide Wapens en het Commando Luchtdoelartillerie van de landmacht samen te voegen tot één eenheid. Het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando. Het biedt bescherming tegen luchtdreiging op alle hoogtes; zowel tegen vliegtuigen en helikopters als tegen ballistische en kruisvluchtwapens.
De werkgelegenheid kreeg een flinke impuls door de vestiging van Rank Xerox halverwege de jaren zestig van de 20e eeuw. Na enkele reorganisaties werd in oktober 2007 bekendgemaakt dat de vestiging in juni 2016 werd gesloten.
Een lange en veelbewogen geschiedenis die vele bijzondere plekjes heeft opgeleverd. In de bijbehorende serie Adventure Labcaches wordt u langs vijf van deze plekjes geleid. Als u de bijbehorende vragen correct heeft beantwoord weet u op welke bijzondere plek u de bonus kunt aantreffen.
Veel succes en geniet van Venray!