GROTA NR 2
Element małej architektury skarpy sopockiej
Całość ogrodzona współczesnym płotem oraz kratą mocowaną we wnętrzu konchy.
Wnękę zakrywa gęsta zasłona z zieleni.
Posadowiona przy u. Winieckiego, na gruncie, w linii z niski kamiennym ogrodzeniem
"SZTUCZNA GROTA"
To bardzo oryginalne i jedyne frmacje na terenie Sopotu tzw. "sztuczne skały i groty".
Ichelementy znajdują się na obszarze skarpy Sopockiej, ongiś stanowiącej naturalne pasmo ogrodów posesji usytuowanych na jej szczycie. Posesje te byływ początkowej fazie zakładania miasta w wieku XIX o wiele większe i rozciągały się od obecnej ul. Kościuszki, dalej ul. Obrońców Westerplatte w kierunku Gdyni, schodząc naturalnie zgodnie z przebiegiem skarpy aż do okolic obecnej ul. Grunwaldzkiej i jej przedłużenia, czyli ul. Powstańców Warszawskich.
Tereny nadmorskie były początkowo grząskie, często opodłożu torfowym, popzecinane ciekami wodnymi, stąd też pierwotna zabudowa miasta koncentrowała się w obszarze wysoczyzny morenowej, dolne partie przeznaczano na szerokie założenia ogrodowe z naciskiem na wykorzystanie naturalnego pejzażu i zadrzewień wraz z biegiem czasu i wzrostem urbanizacji tereny te osuszano, duże działki dzielono i zabudowywano.
Niemniej , świadkiem owych wczesnych założeń ogrodowyh na dużą skalę pozostają resztki formacji sztucznych skał, grot i małejarchitektury, obecne do dziś na skarpie Sopockiej.
Te najstarsze, usytuowane wokół wąwozu, którym biegnie Potok Elizy, są świadectwem świetności i rozmachu pięknego parku w stylu romantycznym, założonego przez Elizę Meyerhold w ierwszej połowie XIX wieku na historycznej działce zakupionej w 1807 r. przez jej męża, kupca Józefa Antoniego Meyerholda. Był to teren dawnego Dworu Francuskiego, później Dworu Szwedzkiego, gdzie widniały jeszcze ruiny budowli z 1660 r., z czasów negocjacji polsko-szwedzkich. Zgodnie z wolą Elzy Meyerhold, wyrażona w jej testamencie , park ten ial byc publicznie dostępny. Ta szczytna w momencie jej wyrażenia społeczna idea, niestety, została zaprzepaszczona i ostatecznie, w końcu XIX w. park Elizy został włączony w prywatną posesjęEduarda Herbsta, Jak pisze Jerzy Cisłak, wcześniej, przez wiele dekad XIX wieku,był on jednym z centralnych miejsc spacerowych tworzącego się uzdrowiska (Sopocki potok Elizy , J.Cisłak, 2011 )
Nie zachowały się do dziś kamiennemostki spinające brzegi potoku, ani kamienna figura grenadiera, widoczna jeszcze na fotografii z początku XX w., natomiast można z łatwością odnaleźć dobrze zachowane pozostałości trzech grot. Największa znajdowała sięw centrum północnego stoku wąwozu. Wykonana ona była z kamieni i tak uormowano ją, że robiła wraqzenniewydrązonej w zboczu, nazywano ją Grotą Szeptów, przy niej znajdowała się druga kaskada. Pozostałe dwie groty zlokalizowane zostały u wylotu wąwozu po obu stronach, Były to groty typu otwartego. Z nich można było podziwiać niezabudowaną wtedy terasę i znajdującą się w oddali zatokę. Mogli też w niej odpocząć turyści spacerujący wzdłuż klifu. Stoki wąwozu zostały uzupełnione sztucznymi i naturalnymi głazami, a pomiędzy nii zasadzono rosliny skalne, tworząc w ten sposób górskie ogrody. Wąwóz uzupełniony został dodatkowo przz roślinność wysoką, głownie buki i upodobnił się do krajobrazu górskiego (Sopocki potok Elizy, J. Cisłak, 2011 )
Do dnia dzisiejszego groty te zachowały się w formie mniej lub bardziej szczątkowej, stanowiąc relikty pierwotnego założenia, w postaci bardzo różnorodnych formacji sztucznych skał. O wiele lepiej zachowane są dwie groty położone u stóp skarpy, w ciągu ul. Winieckiego, róg ul. Mokwy.
Sztuczne groty i skały, tak charakterystyczne i często spotykane w nowożytnej sztuce ogrodowej, stanowiące ulubiony motyw książęcych ogrodów epoki renesansu we Włoszech i we Francji, stały się nawet wyznacznikiem stylu manieryzmu ( np. słynne groty w ogrodach Boboli i w Palazzo Pitti we Florencji). Moda ta bardzo szybko została rozpowszechniona w sztuce europejskiej. Epoka baroku to triumfalny pochód sztuki ogrodowej w rozmachu nowo powstających sławnych królewskich i książęcych rezydencji, w których niekiedy monumentalne założenia sztucznych grot i podziemi (podziemna architektura w Monachium Rezidenz), czasem nawet budowanych w osobnym pawilonie ( np. pałac-grota w Kuskowie; Rosja, Ermitaż w Carskim Siole; Rosja) oraz zapożyczone z tradycji antycznej "nymphea" - półkoliste zaożenia architektoniczne w formie kolumnady bądź niszy zdobione posągami, stanowiły jedną z głównych atrakcji ogrodów (Wersal, Villa d'Est, Villa Giulia, Pommersfelden, etc.) Wnętrza tych grot, konstrukcji czy budowli były zdobione w bardzo różnorodny sposób: muszlami wszelkiego rodzaju i wielkości, sztucznymi stalaktytami i stalagmitami, imitacjami nawisów skalnych, wykwitów lawy wulkanicznej, skały koralowej, zaś bardziej wysmakowane koncepcyjnie projekty obfitowały w plastyczne przedstawienia zwierząt żyjących w podziemno-wodnym środowisku: żab, jaszczurek, żółwi, raków czy ślimaków.
Wszystkiete obiekty usytuowane są na wschodnim stoku wzgórza morenowego ciągnącego się wzdłuż ulicy Sobieskiego, na stoku przy potoku Elizy, będącym częścią opisanego wyżej historycznego założenia parkowego przy ul. Winieckiego na skrzyowaniu z ul. Mokwy.
Groty skierowane są w kierunku wschodnim, w stronę szlaku spacerowego i ulic. Niewielkie pieczary mają formę konchy będącej wycinkiem kuli, której sfera wewnątrz przybiera formę regularnego wycinka kuli, natomiast z wierzchu pozostaje nieregularna, surowa, niedostępna. Jest to wynikiem estetyki fasadowej, która przewidywała wyrafinowane zdobienie wnętrza groty, natomiast samo odwrocie bez walorów estetycznych miało znaczenie czysto techniczne. Wnętrze wyłożone jest dekoracyjnymmateriałem imitującym wnętrza jaskiń: trawertynem, tufem wapiennym o strukturze przypominającej koralowiec, tufem wulkanicznym, miejscami pokrytym zastygłą lawą. Tuf wapienny zwany martwicą wapienną jest autogenicznyosadem wapiennym powstającym z wytrącenia węglanu wapnia z wód powierzchniowych i ługowania skał zawierających węglan wapnia, na skutek kalcyfikacji organicznej i warunków klimatycznych wpływających na zawartość C02 w wodzie. Tufy używane do architektury ogrodowej mają podłużne kształty przypominające koralowce, w kolorze bladego kamiennego różu. Na zaprawie łączącej zidentyfikowano warstwę malarską pół kryjącą, krzemianową, w kolorze bladoróżówym.
A teraz zapraszam na krótki 55 metrowy spacer na azymut 340