Galicyjska Kolej Transwersalna – k.k. Galizische Transversalbahn została wybudowana w latach 1882 – 1884 tworząc ciąg komunikacyjny Cadca (obecnie Republika Słowacji) – Zwardoń – Żywiec – Sucha Beskidzka – Chabówka – Nowy Sącz – Stróże – Nowy Zagórz – Stryj (ob. Ukraina) – Stanisławów – Husiatyń. Łączna długość wybudowanej w dwa lata trasy wyniosła 577 km, co budzi uzasadniony podziw, biorąc pod uwagę poziom ówczesnej techniki.
Dlaczego kolej nazywana jest transwersalną i co to oznacza? Mniej więcej tyle co poprzeczna, czyli w tym wypadku o przebiegu równoleżnikowym. Bowiem linia ciągnie się z zachodu na wschód północną stroną głównego grzbietu Karpat. Swój początek ma w miejscowości Čadca na terenie obecnej Słowacji, następnie kieruje się do Zwardonia, Żywca, Suchej Beskidzkiej, Makowa Podhalańskiego, Rabki, Mszany Dolnej, Limanowej, Nowego Sącza, Grybowa, Jasła, Krosna, Sanoka, Zagórza, granicznego Krościenka i znajdujących się obecnie na terenie Ukrainy Chyrowa, Sambora, Drohobycza, Stryja, Kałusza, Stanisławowa, Buczacza, aż do leżącego przy ówczesnej granicy z Rosją Husiatyna.
Łączna długość linii to 768 km. Oczywiście podstawową jej funkcją miał być cel militarny przed przewidywaną wojną z Rosją, ale dla mocno wówczas zacofanych i słabo rozwiniętych podgórskich rejonów Galicji miała również znaczenie ogólnorozwojowe. Ruch osobowy był tu początkowo ograniczony. I tak na trasie Chabówka – Nowy Sącz w 1886 roku były to jedynie dwie pary pociągów na dobę, a w 1914 cztery pary. Spore znaczenie miał jednak ruch towarowy obsługujący limanowską rafinerię nafty, kamieniołomy w Klęczanach, a także liczne leżące przy trasie tartaki i mniejsze zakłady. Powstanie szlaku kolejowego przyczyniło się do szybkiego rozwoju położonych wzdłuż niego miejscowości.
Linia odegrała natomiast wielką rolę w czasie I wojny światowej. Gdy w listopadzie 1914 roku trwała wielka rosyjska ofensywa, w okolicy Limanowej nacierające w kierunku Krakowa wojska rosyjskie zostały zaatakowane przez austro-węgerską 4 Armię, której wojska szybko przerzucono w rejon walk właśnie koleją. Bitwa, nazywana „operacją łapanowsko-limanowską” miała dla wojsk autro-węgierskich znaczenie strategiczne, doprowadzając do osłabienia i chwilowego zatrzymania rosyjskiego natarcia. W bitwie w okolicy Limanowej uczestniczyły również polskie legiony pod wodzą Józefa Piłsudskiego.
W czasie niemieckiej okupacji podgórskie tereny były obszarem działań dobrze zorganizowanej partyzantki. Za jej to sprawą dochodziło do licznych akcji dywersyjnych wymierzonych przeciwko wojskowym transportom przemieszczającym się tym kolejowym szlakiem. Ich następstwem były oczywiście niemieckie represje skierowane przeciwko miejscowej ludności. W wyniku działań wojennych zniszczeniu uległy niemal wszystkie znajdujące się na trasie mosty, a także kilka stacji. Odbudowane po wojnie tymczasowe drewniane przeprawy były stopniowo do lat 60 XX wieku wymieniane na konstrukcje stalowe.
Obecnie linia we fragmencie znajdującym się na terenie Polski jest w większości nieużywana lub używana tylko okresowo. Tylko o nielicznych i krótkich jej odcinkach można powiedzieć, że odbywa się na nich normalny ruch kolejowy, choć i tam liczba pociągów jest mocno ograniczona.
Skrytka
Pojemnik micro. Weź coś do pisania.