Wychodnie piaskowca w Stępinie w przysiółku Chytrówka
Zróżnicowaną budowę geologiczną tego terenu tworzą tzw. układy fliszowe. Flisz to seria naprzemianlegle ułożonych warstw skał osadowych pochodzenia morskiego składających się z warstw i ławic naprzemian: zlepieńców, piaskowców, mułowców i iłowców, rzadziej rogowców, margli. Skały te powstały na dnie mórz na skutek działalności prądów zawiesinowych, które doprowadziły do charakterystycznego uwarstwienia. Proces powstawania fliszu karpackiego trwał wiele milionów lat, teren ten przykrywały wody przybrzeżnego Morza Tetydy. Na jego dnie osadzał się materiał znoszony przez wody z pobliskiego lądu w formie charakterystycznych warstw.
Na tym terenie obecnie występują złoża piaskowców. Są to przeważnie piaskowce warstw krośnieńskich. Pozyskiwany w XX w. w tych miejscowościach w nieczynnych obecnie kamieniołomach, kamień służył do produkcji tłucznia drogowego oraz jako kamień murowy na fundamenty.
Piaskowiec jest drobnoziarnistą skałą osadową zbudowaną z ziaren piasku, najczęściej kwarcowego (rzadziej wapiennego lub wulkanicznego), spojonych różnego rodzaju spoiwem (krzemionkowym, wapiennym, żelazistym czy ilastym). Do nagromadzenia się piasku, który w późniejszym procesie lityfikacji, staje się piaskowcem, dochodzi w różnych środowiskach: rzecznych, deltowych, morskich przybrzeżnych, pustynnych lub ukształtowanych przez lądolód.
Łupek to skała osadowa zbudowana z iłów, które pod wpływem czynników zewnętrznych uzyskały charakterystyczną łupliwoć (rozpadają się na warstwy, blaszki łatwe do rozdzielenia). Mogą zawierać domieszki mułowe bądź piaszczyste. Bardzo rozpowszechnione są w skałach fliszowych.
Literatura:
- https://inzynieriasrodowiska.com.pl/encyklopedia/flisz
- https://geologia.pgi.gov.pl/arcgis/apps/MapSeries/index.html?appid=8d14826a895641e2be10385ef3005b3c ,
- https://www.pgi.gov.pl/
- Starkel L., 1960 Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie, Wydawnictwa geologiczne
- Starkel L., 1972, Polskie Karpaty Zewnętrzne fliszowe, Gemomorfologoia Polski, t. I, PWN, Warszawa
Pytania:
1. Czy zauważyłeś zachodzące współcześnie procesy geologiczne w tej odkrywce?
2. Czy poszczególne warstwy różnią się pod względem twardości i zwięzłości? Jeśli tak, to z czego to wynika?
3. Czy ta odkrywka jest typową wychodnią piaskowców czy obszarem fliszu karpackiego?
Aby zalogować znalezienie tego EarthCache, musisz udać się pod wskazane współrzędne, odpowiedzieć na poniższe pytania i przesłać odpowiedzi za pomocą mojego profilu. Nie trzeba czekać na moją odpowiedź, można od razu logować. Jeśli coś będzie nie tak, zgłoszę się sam. Skrzynka typu EarthCache, nie posiada fizycznego pojemnika.