Dit is een wandeling van een kleine 2 kilometer rondom de Waterpartij. Deze voert langs enkele monumenten in de buurt van de Waterpartij.
Let op met parkeren. De Ver Huellweg is vrij parkeren, echter de Cremerweg (bij WP1) is betaald parkeren.
Waterpartij
Rondom de Waterpartij is een fijn gebied met veel bos waar je heerlijk kan wandelen in het groen zo midden in de stad. Als het goed gevroren heeft is het een drukte van jewelste op de Waterpartij als een van de grootste wateren in de stad waarop geschaatst kan worden.
Als de Haagse jonkheer Henry Christiaan Arnoud Ver-Huell (1818-1880) zich niet zo had ingespannen, dan hadden de Scheveningse Bosjes er waarschijnlijk heel anders uitgezien. Als lid van de Raadscommissie van Plaatselijke Werken en Eigendommen was hij sinds 1864 de motor achter de verfraaiing en herstructurering van het rommelige duingebied van de Scheveningse Bosjes. Dankzij hem werd er tussen 1864 en 1882 een grote waterpartij gegraven en werden de bosjes opnieuw beplant.
WP1: Pieter Jellles Troelstra - N 52° 6.108' E 4° 17.674'
Hier staat het opvallende Troelstramonument: het beeld van Troelstra is geplaatst in een 15 meter hoge betonomlijsing, boven op een heuvel. De heuvel bedekt een bunker (type Tobroek) uit de Tweede Wereldoorlog. Het monument (1953) is van de hand van V.P.S. Esser. Jaarlijks, op 1 mei, is de heuvel het verzamelpunt van de Haagse socialistische gemeenschap; vooral voor de oudere deelnemers een mooie gelegenheid om met weemoed terug te denken aan het karakteristieke en strijdbare gedachtegoed van de SDAP, de sociaal-democratische partij die in 1894 door Troelstra en medestanders werd opgericht. Het beeldende taalgebruik, voortlevend in liederen als de 'Internationale' en 'Morgenrood' (min of meer vaste onderdelen van de 1 mei viering) heeft wellicht de kunstenaar geïnspireerd bij het ontwerp van de beeldengroep op het 'balkon' van het monument. Troelstra zelf is neergezet als de goed geklede en imponerende arbeidersleider die binnen en buiten het parlement gezag afdwong.
Pieter Jelles Troelstra, 1860-1930. Fries schrijver en dichter; later Nederlands politicus. Na zijn rechtenstudie in Groningen vestigde hij zich als advocaat in Leeuwarden. In 1890 werd hij lid van de anarchistische en revolutionaire Sociaal-Democratische Bond (SDB), geleid door Domela Nieuwenhuis. De laatste was principieel tegen parlementaire deelneming; Troelstra -misschien minder uit overtuiging dan opportunisme- koos voor de parlementaire weg. In 1894 brak hij met de SDB en richtte met medestanders een nieuwe partij op, de SDAP. In 1897 werd hij lid van de Tweede Kamer.
Troelstra was een getalenteerd spreker die binnen en buiten zijn partij gerespecteerd en gevreesd werd. Hij schrok niet terug voor buitenparlementaire actie, zoals bij de spoorwegstaking in 1903 die overigens op een fiasco uitliep. Vooral in de Roode Week in november 1918 onstond brede twijfel aan de democratische gezindheid van de partijleider toen deze openlijk opriep tot revolutie. Een 'vergissing', zoals hij zelf later zei.
Voor het monument staan op een steen twee jaartallen in Romeinse cijfers. Het aantal letters van het rechter jaartal -1 is B.
WP2: Cremerbank - N 52° 5.982' E 4° 17.567'
De Cremerbank werd ingericht ter herinnering aan de sociaal-bewogen schrijver en kunstschilder J.J. Cremer (1827-1880). Het was zijn wens om hem niet met een grafmonument maar met een bank op een mooie plaats in de natuur te gedenken werd vervuld. De monument werd op 23 december 1881 onthuld op de plek waar nu de Professor B.M. Teldersweg loopt. Het betreft een zitbank geplaatst in een monumentale, halfronde boogstelling met uitlopende balustrades in neoclassicistische trant. De Cremerbank werd in 1942, toen de Duitse bezetter met de aanleg van de Atlantikwall begon, zorgvuldig afgebroken en opgeslagen.Sinds 1953 worden de Scheveningse Bosjes door de brede Professor B.M. Teldersweg doorsneden. In 1956 kwam de bank terug, op een andere plek maar nog steeds met uitzicht over de Waterpartij. Nu vanaf Belvedere aan de Duinweg.
Op de rechterzuil staat een jaartal. Het laatste cijfer +4 is C
WP 3: Englandspiel - N 52° 5.915' E 4° 17.263'
Aan de rand van de Scheveningse bosjes, in het Van Stolkpark aan de zuidwestzijde van de waterpartij, vindt men het monument dat herinnert aan de gevallenen van het Englandspiel. De locatie is gekozen vanwege het witte huis dat vlak achter het monument aan de Hogeweg staat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was in dit huis de Sicherheitsdienst gevestigd. De slachtoffers van het Englandspiel werden onder andere hier verhoord.
Het monument is gemaakt door beeldhouwer Titus Leeser. Leeser heeft meerdere werken ter herinnering aan de oorlog en haar slachtoffers gemaakt, zoals onder andere het Oorlogsmonument in Zwolle en het Provinciaal Verzetsmonument Overijssel. Prinses Juliana onthulde het monument op 3 mei 1980.
Het monument bestaat uit een sokkel met daarop een beeld van een engel met verbrande vleugels en is getiteld ‘De val van Icarus.’ Het beeld verwijst op een symbolische wijze naar de Nederlandse geheime agenten die vanuit de lucht rechtstreeks in de handen van de Duitsers en hun latere dood sprongen.
Het laatste cijfer van het aantal gevallen Nederlandse agenten -3 is F
WP 4: Indisch monument - N 52° 5.869' E 4° 17.506'
Het Indisch Monument is een (graf)monument er nagedachtenis aan alle Nederlandse burgers en militairen die in de Tweede Wereldoorlog het slachtoffer zijn geworden van de Japanse bezetting (1941-1945) van het voormalige Nederlands-Indië. Zij kwamen om in de strijd, in de kampen of tijdens dwangarbeid.
Het is in augustus 1988 onthuld door koningin Beatrix, 43 jaar na de capitulatie van Japan. Het is ontworpen door Jaroslawa Dankowa en bevindt zich in de Scheveningse Bosjes, vanaf 2002 vergezeld door het Indië-monument (WP6). Het monument bestaat uit zeventien bronzen gestalten voor een hoog weef- of hekwerk opgesteld rond een baar. De gestalten vertegenwoordigen de vele gezichten van lijden: de pijn, de wanhoop en het protest. Op de baar in het midden ligt de dood, links en rechts geflankeerd door rouwende vrouwenfiguren. De figuren aan de uiterste zijden verwijzen naar de bevrijding. Zij zijn wakker geschud en met opgeheven hoofd en gebalde vuisten trekken ze strijdlustig de toekomst tegemoet.
Aan het ontwerp werd de kaart van voormalig Nederlands-Indië toegevoegd, liggend in het midden van het monument. Het hoge hekwerk symboliseert voor de een de saamhorigheid, voor de ander de omheining waarachter men gevangen zat. Links op het monument staat de tekst “8 december 1941-15 augustus 1945”. Die data verwijzen naar de oorlogsverklaring van Nederland aan Japan en van de capitulatie van Japan na het Amerikaanse bombardement op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki.
Formeel eindigde de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden pas op 15 augustus 1945 en niet op 5 mei 1945. De tekst rechts op het monument “De Geest overwint” is vrijwel gelijk aan de tekst op de gedenktekens van de acht erevelden in Indonesië en zeven erevelden verspreid over Zuidoost-Azië waar Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven liggen.
Tot de oprichting werd in 1986 besloten door Ivo Samkalden (burgemeester van de gemeente Amsterdam en oud-bestuursambtenaar in Nederlands-Indië) en Harry Verheij (wethouder van de gemeente Amsterdam, en oud-verzetsstrijder).
De Japanse premier Toshiki Kaifu legde op 19 juli 1991 tijdens een staatsbezoek een krans bij het monument. Later die dag werd de krans, vermoedelijk door een demonstrant, in het water gegooid. Over dit incident betuigde premier Lubbers zijn spijt bij Kaifu, wat tot extra woede leidde onder Indische Nederlanders en andere Nederlanders met een oorlogsachtergrond in het toenmalige Indië.
Ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van de Japanse capitulatie is op 27 juli 2005 in Madurodam een miniatuur van dit monument onthuld door Marc Albers, dat jaar burgemeester van Madurodam.
Aan de voorzijde van het monument liggen het hele jaar door boeketten en bloemen. Aan de achterzijde van het monument is een strook ruimte voor het uitstrooien van as van overledenen.
De hoeveelste dag van de maand onthulde de Koningin het monument? Stapeltel voor D
WP5: Granito nr. 9 - N 52° 5.871' E 4° 17.613'
Aan de rand van het grasveld aan de Teldersweg staat een abstract kunstwerk van Hans Kleyweg: Granito nr. 9. Het is een wit cementen beeld met stukjes graniet, glad gepolijst tot een organische, ronde vorm. Een opening in de vorm biedt uitzicht op de achtergelegen waterpartij.
De werken van Kleyweg doen in de verte denken aan de organisch gevormde sculpturen van beroemde Britse beeldhouwers als Barbara Hepworth (1903-1975) en Henry Moore (1898-1986). Kenmerkend zijn de grote openingen. Materie en uitsparing bepalen samen het beeld. De genoemde kunstenaars baseerden zich op hun beurt op ontwikkelingen in het werk van collega’s die hen voorgingen. Het kubisme had de driedimensionale vorm doorbroken en herschikt tot nieuwe beelden. Surrealisten gebruikten vervormingen voor het creëren van bizarre droomwerelden. Typerend voor kunstenaars als Dali en Tanguy was dat de vormen organisch werden; vloeibaar leek het wel. Vaak lag in die vormgeving een verwijzing naar erotiek besloten.
Ook voor Kleyweg was erotiek een belangrijke inspiratiebron. In zijn zoektocht naar de ideale vorm was de vrouwelijke torso zijn inspiratiebron. Aan de Thorbeckelaan (hier ligt mystery: De kunst van het weglaten verstopt) staat een beeld dat associaties oproept met de heupen en dijen van een vrouw. Toch is erotiek niet het onderwerp. Het gaat Kleyweg om het creëren van spanning in de rondingen en de verhouding tussen concrete vorm en omsloten ruimte. Zijn uitgangspunt is dus volkomen abstract. Maar om zijn werken op hun effectiviteit te beoordelen toetst hij ze aan de natuurlijke vormentaal.
WP6: Indie monument - N 52° 5.902' E 4° 17.663'
Het Indië-monument werd opgericht ter nagedachtenis aan circa 161 militairen die in de periode 1945-1950 gesneuveld zijn bij de strijd in het voormalig Nederlands-Indië.
Het monument staat net als het Indisch monument in de Scheveningse Bosjes, tussen de vijver en de professor B.M. Teldersweg, vlak bij de Ver Huellweg. Het monument werd op initiatief van de Vereniging Oud Militaire Indiëgangers (VOMI) opgericht en op 18 september 2002 onthuld door burgemeester Wim Deetman.
Het monument bestaat uit een gedenkmuur van donkergrijze gepolijste natuursteen en werd ontworpen door Gert Dumbar. De muur is 8 meter lang en 1 meter hoog. Op de muur staan op alfabetische volgorde de namen in verticale richting ingegraveerd. In 2004 zijn nog vier namen toegevoegd.
Enkele letters zijn goudkleurig uitgelicht. Deze letters vormen de volgende door dichter Jan Eijkelboom uit Dordrecht geschreven tekst:
OP WELKE GROND WERDEN ZE GELEGD IN VREEMDE AARDE
Eijkelboom is zelf ook Indië-veteraan. Op de achterzijde van het monument staat nogmaals dezelfde tekst, met daaronder een Indonesische vertaling.
Het aantal letters van de achternaam van de meest linker naam is A
WP 7: Ver Huellbank - N 52° 5.935' E 4° 17.669'
De Ver Huellbank is locaal ook wel bekend als de Witte Bank. Jonkheer Ver Huell was de drijvende kracht achter het ontstaan van de Waterpartij en herinrichting van de Scheveningse Bosjes. Als dank stelde burgemeester Gevers Deynoot in 1880 voor een ‘blijvend bewijs van erkentelijkheid te stichten’ voor de daden van Ver-Huell.
Raadslid A.P. Godon suggereerde een witmarmeren bank als gedenkteken bij de waterpartij te plaatsen. Het ontwerp voor die bank werd uitbesteed aan de beeldhouwer Eugène Lacomblé. Deze in Brussel geboren en opgeleide beeldhouwer was in Den Haag bekend omdat hij daar aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten én aan de Polytechnische School in Delft doceerde. Lacomblé bedacht een klassieke halfronde bank op enkele treden en flankeerde die met twee griffioenen (mythologische wezens met het bovenlijf van een adelaar en het onderlijf van een leeuw) bekroond met twee vazen. In september 1881 was de bank gereed. Helaas heeft de jonkheer de bank zelf niet meer kunnen aanschouwen. Enkele weken daarvoor bezweek hij aan zijn hartkwaal.
Evenals de Cremerbank was de Ver Huellbank eerst geplaatst op de plek waar nu de Professo B.M. Teldersweg loopt. Voor de aanleg van de Atlantikwall werd de bank tijdens de bezetting opgeslagen en in 1956 weer opgebouwd op zijn huidige plek. Met daarbij uitzicht op de Waterpartij en inmiddels ook op het Indie Monument en het Indisch monument.
Aardig is dat de ‘Ver-Huellbank’ regelmatig als achtergrond heeft gediend van schilderijen van de Haagse schilder Pieter Haaxman (1854-1937).
Welk cijfer komt het meest voor op de Witte Bank? Cijfer -3 = E
Ga nu even rustig zitten op de Witte Bank om het eindcoordinaat te berekenen. De cache is te vinden op N52 5.ABC E4 17.DEF