Odcinek umocniony „Wizna” gdzie oddział polskich żołnierzy bronił się przeciwko czterdziestokrotnie liczniejszemu przeciwnikowi. Przeciwko czołgom, samolotom, artylerii i piechocie wroga mieli tylko betonowe schrony bojowe i lekką broń. Bitwa pod Wizną, która miała miejsce w dniach 7–10 września 1939 roku nazywana jest też Polskimi Termopilami.
W paśmie obrony północnej granicy Polski w 1939 r. znajdował się dziesięciokilometrowy odcinek „Wizna”, którego broniły pododdziały Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”, dowodzonej przez gen. bryg. Czesława Młot-Fijałkowskiego. Pozycja pod Wizną rozciągała się od m. Kołodzieje do m. Grądy-Woniecko z Wizną stanowiącą środek pasa obrony. Odcinek „Wizna” zamykał przejście przez zabagnione doliny Biebrzy i Narwi oraz bronił węzła dróg prowadzających na tyły SGO „Narew”. Jedynym przejściem przez zabagnioną dolinę była grobla, którą biegła droga Wizna-Białystok.
W celu zamknięcia tego kierunku, w kwietniu 1939 r. podjęto budowę umocnień. Składały się one z sześciu ciężkich, ośmiu małych i dwóch lekkich schronów bojowych, które były rozmieszczone w Kołodziejach, Giełczynie, Kurpikach, Perkusach, Maliszewie-Łynki, a także na wysuniętej pozycji pod Wizną. Załogę jej stanowiła:
- 18 kompania 135. rezerwowego pułku piechoty (pułk wchodził w skład 33. DPRez. z SGO „Narew”, stanowił obsadę Twierdzy Osowiec), którą dowodził kpt. Wacław Szmidt;
- 3. kompania ciężkich karabinów maszynowych batalionu fortecznego „Osowiec” pod dowództwem kpt. Władysława Raginisa;
- bateria artylerii polowej (dwa plutony armat 76 mm) i pluton artylerii piechoty z 71. pułku piechoty (z 18. DP, wchodzącej w skład SGO „Narew”) – dowódca por. Stanisław Brykalski;
- 136. rezerwowa kompania saperów dowodzona przez kpt. Tadeusza Jurowskiego;
- pluton zwiadowców konnych 135. pp;
- pluton pionierów 71. pp – dowódca ppor. Witold Bielecki.
Razem obsada pozycji „Wizna” liczyła 720 żołnierzy, w tym 20 oficerów, 6 dział 75 mm i 24 cekaemy, 18 rkm i 2 karabiny ppanc. Całością sił dowodził kpt. Władysław Raginis. Zasadniczym zadaniem załogi Wizna była obrona przepraw na Narwi i Biebrzy. Naprzeciw obrońców odcinka „Wizna” stanęły następujące jednostki niemieckie:
- Brygada Forteczna „Lőtzen”, dowódca gen. mjr Otto Offenbächer, przeciwko pozycji „Giełczyn”;
- 10. DPanc. (z odwodu Grupy Armii „Północ”) pod dowództwem gen. mjr. Ferdinanda Schaala – na kierunku Wizna-Strękowa Góra;
- 20. DPZmot. gen. por. Mauritza Wiktoryna – na osi Niwkowo-Grądy-Woniecko;
- 3. DP, dowodzona przez gen. por. Leo Schweppenburga, stanowiła odwód dowódcy XIX Korpusu – gen. broni pancernej Heinza Guderiana.
- Zgrupowanie niemieckie skierowane do walki na odcinku „Wizna” liczyło ok. 42 tys. żołnierzy, 450 czołgów i dział pancernych, 274 działa i moździerze oraz 195 dział przeciwpancernych.
Do pierwszego kontaktu bojowego walczących stron doszło 7 września, gdy pododdziały rozpoznawcze z niemieckiej 10. DPanc., rozbiły polski pododdział zwiadowców konnych i opanowały m. Wizna. Polacy wycofujący się na wschodni brzeg Narwi, wysadzili most na rzece co wyhamowało niemieckie natarcie i zmusiło do budowy przepraw. Od 8 września rozpoczął się intensywny ostrzał artyleryjski polskich pozycji, a jednocześnie w rejon walk przybywały nowe niemieckie oddziały pancerne. 8 września o godz. 10.00 pododdziały niemieckie z brygady „Lőtzen” ponownie podjęły próbę przeprawy przez Biebrzę i Narew. Polskie cekaemy udaremniły te wysiłki. Do walki jednak włączyła się artyleria niemiecka, która pomimo odpowiedzi dział por. S. Brykalskiego, zdołała odciąć polskich piechurów z wysuniętej pozycji od schronów bojowych. Ocalało jedynie 11 żołnierzy. Pozycje polskie atakowało również niemieckie lotnictwo. Następnego dnia przed południem Niemcy ponownie rozpoczęli ostrzał artyleryjski i ataki z powietrza. Artyleria polska oraz ogień broni ręcznej i maszynowej skutecznie przeciwdziałał kolejnym próbom przeprawy. Pozycje polskie bardzo ucierpiały, poległ m.in. por. S. Brykalski, a kpt. W. Raginis został ranny.
Po początkowych niepowodzeniach Niemcy rozpoczęli łamanie pozycji polskich, likwidując schron po schronie. Tak było w przypadku najbardziej na północ wysuniętej placówki w rejonie m. Kołodzieje, gdzie artyleria niemiecka podciągnięta na bliską odległość od umocnień, wprost rozstrzeliwała po kolei schrony bojowe tego odcinka obrony. Wprowadzone do walki czołgi, podjeżdżając na bliską odległość dokonały dzieła zniszczenia 4 schronów.
Po południu 9 września brygada „Lőtzen” rozpoczęła szturm na kolejną pozycję pod Giełczynem, której bronił pluton piechoty i kompania saperów. Napór wroga był tak silny, że resztki obrońców w godzinach popołudniowych wycofały się. Równolegle z walkami na odcinku Giełczyn toczyły się zażarte zmagania na środkowym i południowym odcinku pozycji Wizna – pod Strękową Górą i Kurpikami. Niemiecka piechota wsparta czołgami i działami przeciwpancernymi zbliżyła się do schronów, które bardzo ucierpiały już od niemieckiego ostrzału artyleryjskiego i nalotów. Do walki weszły również czołgi 3. DPanc. i 20. DPZmot., a także artyleria XIX Korpusu. Gen. H. Guderian, dowodzący tym korpusem, osobiście udał się na przeprawy i ponaglał podwładnych do bardziej zdecydowanych działań. Niemieckie czołgi odcięły i okrążyły poszczególne schrony, które pozbawione wsparcia piechoty były zdobywane pojedynczo. Pod wieczór padły schrony w m. Perkusy i Maliszewo-Łynki. Walczyły jeszcze tylko 3 schrony, w tym schron dowódcy w Górze Strękowej.
Kolejny szturm Niemcy przypuścili 10 września. Ocalał tylko schron kpt. W. Raginisa. Niemcy zaproponowali wówczas kapitulację. Obrońcom kończyła się amunicja, nie funkcjonowała łączność. Wobec beznadziejności i bezcelowości dalszej obrony, załoga na rozkaz dowódcy skapitulowała. Niebagatelnym powodem decyzji o poddaniu była też groźba Niemców o rozstrzelaniu żołnierzy wziętych do niewoli. Natomiast kpt. Raginis popełnił samobójstwo, rozrywając się granatem spełniając przysięgę złożoną przed swoimi żołnierzami.
Dowódca obrony kpt. Raginis oraz jego serdeczny kolega por. Brykalski zaraz po poddaniu zostali pochowani przy schronie, po odejściu wojsk niemieckich miejscowa ludność pochowała obydwu oficerów przy drodze z Wizny do Białegostoku. W roku 2011 stowarzyszenie „Wizna 1939” w porozumieniu z władzą dokonała ekshumacji poległych oraz dokonano ponownego pochówku obydwu oficerów z honorami wojskowymi tam gdzie walczyli i ponieśli śmierć w rozbitym schronie.
Ponad dwudniowa obrona, słabszych liczebnie sił polskich, pozwoliła przede wszystkim zatrzymać i wiązać walką siły niemieckie XIX Korpusu gen. H. Guderiana, które miały zadanie dotrzeć do Brześcia, aby w ten sposób zrealizować niemiecki plan wzięcia w podwójne kleszcze sił polskich na linii Bugu. Te dwa dni umożliwiły oddziałom Polskim na w miarę uporządkowany odwrót i uniknięcie okrążenia.
Na uwagę zasługuje fakt że zawsze przy pomniku palą się lampki i zawsze są tam świeże kwiaty,
ZADANIE
Aby zalogować skrytkę należy :
1. Przy zjeździe w polną drogę stoi pomnik podaj datę ufundowania i odsłonięcia tego obelisku
(na dole tablicy)
2. Podaj datę złożenia szczątków ekshumowanych z podnóża Góry Strękowej kpt. Raginisa
i por Brykalskiego
3. Zrób zdjęcie siebie swojego PWG, pieczęci lub innego dowodu obecności ze swoim Nickiem
Odpowiedzi wyślij przez nasz profil, następnie możesz zalogować znalezienie.
Logi bez spełnienia tych zadań będą usuwane.
Virtual Rewards 3.0 - 2022-2023
This Virtual Cache is part of a limited release of Virtuals created between March 1, 2022 and March 1, 2023. Only 4,000 cache owners were given the opportunity to hide a Virtual Cache. Learn more about Virtual Rewards 3.0 on the Geocaching Blog.