Niewielka miejscowość w Sucha Koszalińska staje się dla uczestników gry Geocaching interesującą lekcją geologii. Z pewnością część z Was zastanawiała się nad fenomenem "kamiennych żył", które spotkać można w wielu miejscach na świecie. Na wyobraźnię działają istne obrazy "szkicowane" na powierzchni skał. Zapraszamy Was do odwiedzenia uroczego miejsca - kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Suchej Koszalińskiej.
Budynek kościoła swoim wyglądem przykuwa uwagę każdego zapalonego Keszera, który gustuje w skrytkach typu earthcache. Elewacja to prawdziwy raj dla fanów różnych typów skał. Można tutaj wypatrzeć kamienie pochodzące z okolicznych młynów, które mają świadczyć o dostatku lokalnej społeczności.
Nas jednak interesuje wyjątkowo jedna ze skał. Skała, która wygląda, jakby na jej powierzchni tętniły żyły. Geologia to obszar nauki, w którym nie mamy raczej do czynienia z procesami dynamicznymi w pojęciu krótkiego czasu ich trwania, tak więc tutaj też mamy do czynienia z "żyłami" zastygłymi.
Celem tej skrytki jest uświadomienie obserwatorom zjawisk geotechnicznych, że owe "żyły" w istocie nie mają przekroju rurkowego, a stanowią płaskie pokłady o miąższości zazwyczaj od milimetra do kilku centymetrów (powierzchnie), wypełniające przestrzenie pomiędzy poszczególnymi elementami skalnymi. Nie inaczej jest w przypadku kościoła w Suchej Koszalińskiej. Gdybyśmy widoczny na elewacji kamień rozcięli - zobaczylibyśmy płaską strukturę "żyły", które w rzeczywistości nie ma przekroju charakterystycznego dla przewodów.
Szkic: schematyczny przebieg warstwy uprzywilejowanej.
W jaki sposób powstał ten efekt? Tutaj do gry wchodzi wspomniana wcześniej dynamika procesów geologicznych. Ciemne fragmenty skały to przestrzenie o dużej twardości, które nie pozwalały na przenikanie przez siebie w okresie formowania skały. Materiał skalny jasnego koloru widoczny na elewacji kościoła wlewał się pod ciśnieniem w miejsca pęknięć twardszej skały. Wolne przestrzenie były wypełniane przez materiał plastyczny i zastygły po ustaniu procesów formujących tę skałę.
Na przekroju widoczne są drobne frakcje skał takich jak krzemień lub kalcyt.
Co wypełniło te przestrzenie? Kalcyt, czyli inaczej: węglan wapnia (CaCO3), który wędrował w lepiej filtrowanych warstwach tworząc opisywany wyżej efekt. Białe pasy dają wyjątkowo czyste zasoby kalcytu.
Kalcyt
Skała kalcytowa występuje w naturze w trzech odmianach, pod względem struktury:
a) jawnokrystaliczna - wielkość kryształów jest na tyle duża, że można poszczególne składniki wyróżnić makroskopowo (gołym okiem),
b) skrytokrystaliczna - wielkość kryształów jest bardzo mała, a poszczególne składniki można wyróżnić tylko pod mikroskopem,
c) porfirowa - charakteryzująca się występowaniem dwóch wyraźnie wyróżnialnych względem siebie wiekowych i wielkościowych generacji składników mineralnych.
Zadania do wykonania na miejscu:
1. Udaj się na miejsce wskazane w waypoint i opisz strukturę warstwy uprzywilejowanej (gładka czy raczej kryształowa? widzisz jakieś wstawki?)
2. Na podstawie obserwacji gołym okiem określ czy wartwa uprzywilejowana (jasna) ma strukturę jawnokrystaliczną czy skrytokrystaliczną? Uzasadnij odpowiedź.
3. Obiekt sakralny to monumentalne i aktrakcyjne wizualnie miejsce - wykonaj zdjęcie siebie, przedmiotu podrożnego lub GPS na plaży, unikając jednocześnie spojlerów. (opcjonalnie)
A small town in Sucha Koszalińska becomes an interesting geology lesson for participants of the Geocaching game. Certainly, some of you wondered about the phenomenon of "stone veins" that can be found in many places around the world. The imagination is triggered by real pictures "sketched" on the surface of rocks. We invite you to visit a charming place - the church of Of the Exaltation of the Holy Cross in Sucha Koszalińska.
The appearance of the church building attracts the attention of every keen Keszer who likes earthcaches. The elevation is a real paradise for fans of various types of rocks. Here you can see stones from nearby mills, which are to testify to the prosperity of the local community.
However, we are exceptionally interested in one of the rocks. Rock that looks as if veins are teeming on its surface. Geology is an area of science in which we are not dealing with dynamic processes in the sense of their short duration, so here we also deal with frozen "veins".
The purpose of this hiding place is to make observers of geotechnical phenomena aware that these "veins" do not have a tubular cross-section, but are flat layers, usually from a millimeter to several centimeters thick (surfaces), filling the spaces between individual rock elements. It is no different in the case of the church in Sucha Koszalińska. If we cut the stone visible on the façade, we would see a flat structure of the "vein", which in fact does not have a cross-section characteristic for conductors.
Sketch: a schematic diagram of the privileged layer.
How did this effect come about? This is where the aforementioned dynamics of geological processes comes into play. The dark fragments of the rock are spaces of high hardness that did not allow them to pass through each other during the rock formation period. Light-colored rock material visible on the church façade poured under pressure into the cracks of the harder rock. The free spaces were filled with plastic material and solidified after the processes that formed the rock had ceased.
The cross-section shows small fractions of rocks such as flint or calcite.
What filled these spaces? Calcite, in other words: calcium carbonate (CaCO3), which traveled in better filtered layers, creating the effect described above. White stripes give you an exceptionally clean calcite resource.
Calcite
Calcite rock occurs in nature in three varieties, in terms of structure:
a) oval-crystalline - the size of the crystals is large enough that individual components can be distinguished macroscopically (with the naked eye),
b) cryptocrystalline - the size of the crystals is very small, and the individual components can only be distinguished under a microscope,
c) porphyry - characterized by the presence of two clearly distinguishable age and size generations of minerals.
Tasks to be performed on site:
1. Go to the place indicated in the waypoint and describe the structure of the privileged layer (smooth or rather crystal? See any inserts?)
2. Based on the observation with the naked eye, determine whether the privileged (light) layer has an ovocrystalline or a cryptocrystalline structure? Justify your answer.
3. A sacred object is a monumental and visually attractive place - take a picture of yourself, an object or GPS on the beach, while avoiding spoilers. (optional)