Z czego słynie Piława Górna? EarthCache

Z CZEGO SŁYNIE PIŁAWA GÓRNA?

WHAT IS PIŁAWA GÓRNA FAMOUS FOR?

Piława Górna to miasto w niezwykły sposób połączone z geologią oraz wydobyciem i obróbką kamienia. Historia mjscowości wiąże się z braćmi morawskimi (odłamem religijnym protestantów), którzy zmuszeni byli uciekać w XVIII wieku z ówczesnego Cesarstwa Austriackiego do Prus. W XIX wieku Carl Thust założył w Piławie Górnej pierwszy zakład kamieniarski (firma Thust istnieje w Niemczech do dziś), a obecnie miasto przoduje w Polsce pod względem liczby czynnych zakładów kamieniarskich. To jednak nie wszystko. Na terenie Piławy występuje wiele ciekawych odmian skał, a niektóre z nich wydobywane są w dwóch dużych kamieniołomach na terenie miasta.

Gnejsy i migmatyty sowiogórskie (A) to skały metamorficzne. Jak sama ich nazwa wskazuje są to skały, z których w większości są zbudowane Góry Sowie, a także duża część ich przedpola, w tym okolice Piławy Górnej. Występują w wielu odmianach. W rejonie Piławy najczęściej charakteryzują się obecnością naprzemianległych białych i ciemnych smug lub warstewek (lamin).

Amfibolity (B) to również skały metamorficzne. Stanowią, obok migmatytów, główny surowiec wydobywany w kamieniołomie w Piławie Górnej. Są to skały czarne, niekiedy również cechuje je obecność laminacji (czegoś w rodzaju warstewek).

Granodioryty (C), zwane niepoprawnie „sjenitami”. Granodioryty występują w kilku miejscach w Piławie Górnej. Obecnie wydobywane są w kamieniołomie w Kośminie. Posiadają walory dekoracyjne. Są to skały magmowe, pokrewne granitom, jednak ciemniejsze od nich. Cechą charakterystyczną granodiorytów z Kośmina jest ich struktura, nazywana poirfirowatą. Objawia się ona poprzez występowanie w skale pojedynczych dużych minerałów (w tym wypadku białych plagioklazów) w otoczeniu „tła skalnego” złożonego z mniejszych minerałów.

Pegmatyty (D) to skały przypominające granit, tylko z kilkoma różnicami. Pierwsza dotyczy wielkości ziaren minerałów, które budują pegmatyt – są one o wiele większe niż w granicie. O ile granity tworzą duże masywy skalne, to pegmatyty występują wyłącznie w postaci żył (lub innych form) przecinających inne skały. Poza tym w pegmatytach można spotkać wiele rzadkich minerałów, a często również natrafić na ich piękne, kolekcjonerskie okazy. System żył pegmatytowych „Julianna”, który został odkryty w kamieniołomie w Piławie Górnej, jest największym tego typu systemem w Polsce. W pegmatytach tych odkryto nowy minerał – piławit-Y (piławit itrowy).

Granity skandynawskie (E) zostały przetransportowane z odległych zakątków północnej Europy przez lodowiec i porozrzucane w formie głazów narzutowych na terenie naszego kraju (w tym w rejonie Piławy Górnej) przez lądolód skandynawski. Występują w wielu odmianach, bardzo często mają różowe lub czerwonawe zabarwienie.

Fig. 1. Przykłady rodzajów skał, na które można natrafić w okolicach Piławy Górnej. A – gnejsy i migmatyty sowiogórskie; B – amfibolity; C – granodioryty; D – pegmatyty; E – granity skandynawskie.

Aby zalogować EC musisz odwiedzić miejsce i przesłać odpowiedzi na pytania: 

1. Na podstawie listingu i zdjęć postaraj się rozpoznać skałę, która występuje w skarpie.

2. Spróbuj też rozpoznać skałę, którą spotkasz pod rozłożystym dębem w waypoincie A oraz skałę, z której zbudowana jest dolna część elewacji budynku w waypoincie B.

3. Czym się charakteryzuje struktura porfirowata?

    

UWAGA! Do zalogowania tej skrytki EarthCache wymagane jest wysłanie odpowiedzi do zadań przez profil PIG_PIB. Logować można po wysłaniu rozwiązań, nie czekając na wiadomość z naszej strony. Logi bez wysłanych odpowiedzi będą kasowane w ciągu 14 dni.

Piława Górna is a city in an unusual way connected with geology and stone exploitation. The history of the city is associated with the Moravian Brethren (religious faction of Protestants), who were forced to flee from the then Austrian Empire to Prussia in the 18th century. In the 19th century, Carl Thust founded the first stonemason's workshop in Piława Górna (The Thust company exists in Germany to this day), and currently the city is the leader in Poland in terms of the number of active stoneworks. But that's not all. There are many interesting rock varieties in Piława, and some of them are mined in two large quarries in the town.
Sowie Góry gneisses and migmatites (A) are metamorphic rocks. As their name suggests, these are rocks, of which the Sowie Mountains are mostly built, as well as a large part of their foothills, including the area of Piława Górna. They come in many varieties. In the area of Piława, they are most often characterized by the presence of alternating white and dark streaks or layers (lamins).
Amphibolites (B) are also metamorphic rocks. They are, apart from migmatites, the main raw material extracted in the quarry in Piława Górna. These are black rocks, sometimes they are also characterized by the presence of lamination (something like layers).
Granodiorite (C), incorrectly called "syenite". Granodiorites occur in several places in Piława Górna. Currently, they are mined in the quarry in Kośmin. They have decorative values. These are igneous rocks, similar to granites, but darker than them. A characteristic feature of granodiorites from Kośmin is their texture, called porphyraceous. It manifests itself through the presence of single large minerals in the rock (in this case, white plagioclases) surrounded by a "rock background" composed of smaller minerals.
Pegmatites (D) are granite-like rocks with only a few differences. The first concerns the size of the mineral grains that make up pegmatite - they are much larger than in granite. While granites form large rock massifs, pegmatites occur only in the form of veins (or other forms) intersecting other rocks. In addition, in pegmatites you can find many rare minerals, and often come across their beautiful, collector's specimens. The "Julianna" pegmatite vein system, which was discovered in the quarry in Piława Górna, is the largest system of this type in Poland. A new mineral was discovered in these pegmatites - pilawite-Y.
Scandinavian granites (E) were transported from the distant corners of northern Europe by a glacier and scattered in the form of erratic boulders in our country (including the area of Piława Górna) by the Scandinavian ice sheet. They come in many varieties, very often they have a pink or reddish color.

To log the EC you need to visit the place and send answers to the questions:

1. Based on the listing and photos, try to recognize the rock that occurs in the escarpment.

2. Also, try to identify the rock that you will meet under the spreading oak tree in waypoint A and the rock from which the lower part of the facade of the building in waypoint B is built.

3. What is the porphyraceous texture characterized by?

WARNING! To log this EC you have to send the answers to PIG_PIB profile. You can log after sending the answers, without waiting for our reply. Logs without answers will be deleted within 14 days!
 

Grafika w tle: Pegmatyt z turmalinem, fot. M. Furca.