Do pomnika prowadzą znaki i ścieżka.
1 września 1939 roku agresja niemiecka na Polskę zapoczątkowała drugą wojnę światową. Tego samego dnia oddziały hitlerowskie wkroczyły do Orzesza od strony Ornontowic. Jeszcze przed wybuchem wojny Niemcy opracowali listy osób kwalifikowanych do egzekucji. Na tak zwanych listach proskrypcyjnych znaleźli się między innymi powstańcy śląscy, działacze plebiscytowi i inni patrioci
Również w Orzeszu znalazły się osoby uznane przez agresora za szczególnie niebezpieczne. Juz 2 września Niemcy rozkazali stawić się w wyznaczonym miejscu obywatelom Orzesza posiadającym broń. 3 września na orzeskim rynku mieli stawić się wszyscy miejscowi mężczyźni, spośród których wybrano dawnych powstańców i działaczy społecznych i politycznych. Następnie wyselekcjonowani mężczyźni zostali zamknięci w pobliskiej leśniczówce, gdzie spędzili całą noc. Należy wspomnieć, że obok Wermachtu czynny udział w rozgrywających się wydarzeniach brały oddziały Freikorpsu.
Nazajutrz, 4 września, owi mężczyźni - a było ich dwudziestu trzech - zostali odprowadzeni do lasu zwanego Pasterniokiem i tam rozstrzelani przez żołnierzy hitlerowskich. Wśród tych osób znaleźli się przedstawiciele różnych zawodów: kolejarz, nauczyciel, leśniczy, fotograf, górnik...
Niemcy nie zgodzili się, by od razu pochować ciała. Około tygodnia zwłoki rozstrzelanych leżały w błocie, w upale. Wrzesień 1939 był bowiem wyjątkowo upalny. W końcu udzielono zgody na pogrzebanie ciał, lecz nie zezwolono na katolicki pogrzeb. Mogiły były przez całą wojnę odwiedzane przez rodziny ofiar.
Wiosną 1946 roku dokonano ekshumacji zwłok w obecności prokuratora i lekarzy powiatu pszczyńskiego oraz wdów po zamordowanych. Następnie szczątki zostały pogrzebane w jednej mogile, na której w 1950 roku wystawiono pomnik-grobowiec.