🇱🇻
Melnais ozols - kas tas ir?
Melnais ozols, kā šo koksnes veidu dēvē ar šo nosaukumu, nav ozolu suga, kā liecina nosaukums. Turklāt pētījumos ir konstatēts, ka tieši dižsakņu ozols Quercus robur L. - suga, kas Eiropā līdz pat Kaukāzam ir izplatīta arī mūsdienās.
Noteiktu procesu rezultātā ūdenī ozolkoks mainās tā krāsa un sastāvs. Šādā veidā saglabājušās, tās cilvēks dažkārt atrod ar upēm saistītās vietās - upju gultnēs, upju nogulumos vai purvos. Šis materiāls ir zināms no Eiropas lielajām upēm.
Fosilizācijas process
Kritušais koks parasti lēni sadalās atmosfēras apstākļu, kukaiņu darbības un dažādu mikroorganismu, galvenokārt sēnīšu un baktēriju, ietekmē. Tomēr dažkārt koks var ātri pārklāties ar nogulumu slāni (piemēram, pēc plūdiem) un tikt atslēgts no skābekļa pieplūdes. Labvēlīgos apstākļos notiek ķīmiskas un mineraloģiskas izmaiņas, kas izraisa fosilizāciju. Šis process, ko dēvē par fosilizāciju, ietver organisko vielu aizstāšanu ar minerālvielām, piemēram, silīcija dioksīdu (fosilizācija, silifikācija), kalcija karbonātu (kalcitizācija), dzelzs sulfīdu (piritizācija) vai pārveides, kuru rezultātā palielinās oglekļa saturs (karbonizācija).
Izveidošana
Apmēram pirms 12 000 gadiem no Eiropas atkāpās kūstošie ledāji. Pateicoties klimata pārmaiņām holocēnā, ozolu, kas Eiropā auga arī pirms apledošanas, sugu ekspansija atkal sākās ziemeļu virzienā.
Upju nogulumos atrastie ozolu stumbri liecina par plūdiem, kas varēja gāzt pat tādus varenus kokus kā ozoli. Ozola koksnes blīvums ir salīdzināms ar ūdens blīvumu, un visi kritušo koku stumbri ir iegremdēti ūdenī. Ilgstošā saskarē ar ūdeni koksne piesūcas un stumbrs nogrimst, un, ņemot vērā tā svaru, parasti var pieņemt, ka atrastais stumbrs ir audzis netālu no tā atrašanas vietas.
Ozola koksnes struktūra ir saistīta ar koksnes saglabāšanās pakāpi - aplievu, kas satur maz tanīna (aptuveni 2 %), parasti noārda sēnītes un baktērijas, un tā pati sevi nesaglabā, savukārt tās iekšējā daļa, ko sauc par kodolu, satur aptuveni 6-8 % tanīna un ir ļoti izturīga. Ūdenī iegremdētos stumbros tanīni reaģē ar dzelzs joniem, un koksne kļūst melnāka. Skābekļa trūkums kavē koksnes sadalīšanos, un koksne laika gaitā piesātinās ar nogulumos esošo silīcija dioksīdu. Tā kā ģeoloģiski tās ir salīdzinoši jaunas fosilijas, arī silīcija dioksīda piesātinājums nav liels un pilnīgs.
Melnais ozols, kas tika atrasts Rīgā, veicot izrakumus jaunās rātsnama ēkas celtniecības laikā, ir datēts ar aptuveni 3500 gadu vecumu un tajā laikā auga Daugavas krastos.
Kešatmiņa:
Lai saņemtu Zemes-skaidras grāmatiņas kredītpunktus, apmeklējiet segto aleju Rīgas Rātsnama aizmugurē un iesniedziet atbildes uz šādiem jautājumiem, izmantojot manu profilu:
1. Kā jūs domājat, vai šī stumbra piesātinājums ar silīcija dioksīdu ir augsts vai zems? Attaisnojiet.
2. Kāpēc koka stumbrs ir melns?
3. Kā jūs domājat - vai šī koka apkārtmērs tagad atšķiras no dzīvā koka apkārtmēra? Attaisnojiet.
4. Nofotografējiet sevi, savu GPS vai xWG ar ozolu un informācijas plāksnīti.
Uzmanību:
Koku stumbrs atrodas uz tirdzniecības ielas Rates pasaža aiz pilsētas domes. Tirdzniecības centrs ir atvērts katru dienu no plkst. 7.30 līdz 20.00.
🇺🇸
Black oak - what is it?
Black oak, for this is the name by which this type of wood is known, is not a species of oak, as if the name implies. What's more, research has established that it is the pedunculate oak Quercus robur L. - a species still common today in Europe as far as the Caucasus.
As a result of certain processes in the water, the wood of the oak changes its color and composition. Thus preserved, it is sometimes found by man in places associated with rivers - in riverbeds, in river sediment deposits or in swamps. This material is known from the large rivers of Europe.
The process of fossilization
A fallen tree usually undergoes slow decomposition under the influence of atmospheric conditions, insect activity and various microorganisms, mainly fungi and bacteria. Sometimes, however, a tree can be quickly covered by a layer of sediment (for example, after a flood) and cut off from the oxygen supply. Under favorable conditions, chemical and mineralogical transformations then occur, causing fossilization. This process, called fossilization, involves the replacement of organic matter with mineral matter, such as silica (fossilization, silification), calcium carbonate (calcitization), iron sulfide (pyritization) or transformations leading to an increase in carbon content (carbonization).
Formation
About 12,000 years ago, a melting glacier was retreating from Europe. Thanks to climate change in the Holocene, the northward expansion of oak species, which also grew in Europe before the glaciation, began again.
Oak trunks found in river sediments are evidence of floods that could knock down even such mighty trees as oaks. The density of oak wood is comparable to that of water and the trunks of fallen trees are all submerged in water. With prolonged contact with water, the wood soaks and the trunk sinks, and because of its weight, it can usually be assumed that the trunk found was growing near where it was discovered.
The structure of oak wood has to do with the state of preservation of the wood - the sapwood, which contains little tannin about 2%, is usually decomposed by fungi and bacteria and does not preserve itself, while the inner part, called heartwood, contains about 6% to 8% tannin and is very durable. In trunks submerged in water, the tannins react with iron ions, causing the wood to blacken. The lack of oxygen inhibits the decomposition of the wood, and over time the wood becomes saturated with silica found in the sediment. As these are relatively young fossils geologically, the silica saturation is also not large and complete.
The black oak, found in Riga during excavations for the construction of the new city hall, has been dated to an age of about 3,500 years and was growing on the banks of the Daugava River at that time.
Cache:
To log in this Earth-Cache, visit the covered alley at the back of Riga City Hall and submit answers to the following questions via my profile:
1. How do you think the silica saturation of this trunk is high or low? Justify.
2. Why is the tree trunk black?
3. What do you think - is the circumference of this tree now different from that of a living tree? Justify.
4. Take a picture of yourself, your GPS or xWG with the oak tree and the information plate.
Warning:
The trunk is located in an enclosed shopping street Rates pasaža behind Riga Town Hall. The street is open 7:30 AM to 8:00 PM daily.
🇵🇱
Dąb czarny - co to jest?
Dąb czarny, bo pod taką nazwą znany jest ten rodzaj drewna, nie jest gatunkiem dębu, jakby to z nazwy wynika. Co więcej, w wyniku badań ustalono, że jest to dąb szypułkowy Quercus robur L. - gatunek pospolity do dziś w Europie aż po Kaukaz.
W wyniku pewnych procesów zachodzących w wodzie, drewno dębu zmienia swój kolor i skład. W ten sposób zakonserwowane znajdowane bywa przez człowieka w miejscach związanych z rzekami - w korytach rzek, w pokładach osadów rzecznych czy na bagnach. Materiał ten znany jest z dużych rzek Europy.
Proces fosylizacji
Powalone drzewo zazwyczaj ulega powolnemu rozkładowi pod wpływem warunków atmosferycznych, działalności owadów oraz różnych mikroorganizmów, głównie grzybów i bakterii. Czasem jednak drzewo może zostać szybko przykryte warstwą osadów (np. po powodzi) i odcięte od dopływu tlenu. W sprzyjających warunkach dochodzi wtedy do przemian chemicznych i mineralogicznych powodujących skamienienie. Proces ten zwany fosylizacją, polega na zastępowaniu materii organicznej substancją mineralną np. krzemionką (skrzemienienie, sylifikacja), węglanem wapnia (kalcytyzacja), siarczkiem żelaza (pirytazacja) lub przemianami prowadzącymi do wzrostu zawartości węgla (karbonizacja).
Powstanie
Około 12 tysięcy lat temu topniejący lodowiec wycofywał się z terenu Europy. Dzięki zmianie klimatu w holocenie rozpoczęła się ponowna ekspansja gatunkowa dębu w kierunku północnym, który rósł w Europie także przed zlodowaceniem.
Pnie dębów znajdowane w osadach rzecznych są dowodem na występowanie powodzi, które mogły powalić nawet tak potężne drzewa jak dęby. Gęstość drewna dębu jest porównywalna z gęstością wody i pnie zwalonych drzew są całe zanurzone w wodzie. Przy dłuższym kontakcie z wodą drewno nasiąka i pień tonie, a z uwagi na swoją wagę zwykle można założyć, że znaleziony pień rósł w pobliżu miejsca jego odkrycia.
Budowa drewna dębu ma związek ze stanem zachowania drewna - biel zawierająca mało garbników ok 2% zwykle jest rozkładana przez grzyby i bakterie i się nie zachowuje, natomiast część wewnętrzna, nazywana twardzielą, zawiera od około 6 do 8 % garbników i jest bardzo trwała. W pniach zanurzonych w wodzie garbniki wchodzą w reakcje z jonami żelaza, co powoduje czernienia drewna. Brak tlenu hamuje rozkład drewna, a drewno z czasem nasyca się krzemionką występującą w osadach. W związku z tym, że są to stosunkowo młode pod względem geologicznym skamieliny, więc i nasycenie krzemionką nie jest duże i całkowite.
Dąb czarny, znaleziony w Rydze podczas prac wykopaliskowych pod budowę nowego ratusza miejskiego, datowany jest na wiek około 3500 lat i w tym okresie rósł na brzegu rzeki Dźwiny.
Skrytka:
Aby uzyskać zaliczenie Earth-Cache należy odwiedzić zadaszoną uliczkę na tyłach ratusza w Rydze i przez mój profil przesłać odpowiedzi na następujące pytania:
1. Jak myślisz, czy nasycenie krzemionką tego pnia jest duże czy małe? Uzasadnij.
2. Dlaczego pień drzewa jest czarny?
3. Jak myślisz - czy obwód tego drzewa różni się teraz od tego, jakie miało żywe drzewo? Uzasadnij.
4. Zrób zdjęcie siebie, swojego GPS-a lub xWG z dębem i tabliczką informacyjną.
Uwaga:
Pień drzewa znajduje się na handlowej uliczce Rates pasaža za ratuszem. Pasaż otwarty jest w godzinach 7.30 do 20.00 codziennie.
