PLWspółrzędne startowe znajdują się przed budynkiem o adresie Dolnośląska 3, gdzie mieści się obecnie siedziba zarządu osiedla WSM Rudawka. W trakcie Powstania Warszawskiego - dokładnie 26 września 1944 - i to miejsce, jak wiele innych w Warszawie, widziało przerażające zbrodnie okupantów z III Rzeszy.
Oto fragmenty zeznania z dnia 15 lipca 1949 roku, które spisał mgr Norbert Szuman. Kazimierz Elbe, szofer z Żoliborza, opowiedział o tragicznej historii kilku kobiet ze swej rodziny i ich znajomych, która miała miejsce przy ulicy Czartoryskich:
„Wybuch powstania warszawskiego zastał mnie wraz z rodziną w domu przy ulicy Libawskiej 4a. Przebywaliśmy tam bez przerwy aż do dnia, kiedy Niemcy kazali wszystkim opuścić domy i udać się w kierunku Wawrzyszewa. Było to w jakieś trzy tygodnie po wybuchu powstania.
Z Wawrzyszewa udałem się po kilku dniach do Łomianek. W drugiej połowie września żona moja Wanda wraz z siostrą swoją, Michaliną Elbe, z Matuszewską i jej zamężną córką i dwiema innymi kobietami wyszły razem w kierunku Powązek, aby spróbować ocalić i przynieść coś z pozostawionych w domach rzeczy. Żadna z nich jednakże nie wróciła i nic o ich losach nie było nikomu wiadomo.
Longina i Janina (z mężem Feliksem) Matuszewskie
W lutym 1945 roku powróciłem na Powązki do swojego spalonego domu. Na wiosnę dowiedziałem się, że jakaś kobieta natknęła się na wystającą z ziemi nogę kobiety obutą w trzewik. Udałem się na to miejsce (przy ul. Czartoryskich naprzeciwko piekarni) i wraz z innymi osobami odkryłem płytko przysypane zwłoki kobiet, a mojej żony na wierzchu.”
9 czerwca 1945 roku PCK dokonał ekshumacji zbiorowej, wydobyto zwłoki wszystkich siedmiu kobiet. Po ekshumacji pochowano je na Cmentarzu Wojskowym. Szczątki zostały zidentyfikowane m.in. z odnalezionych dowodów osobistych oraz ubrań i przedmiotów osobistych (pierścionki, obrączki), rozpoznanych przez rodziny. Kobiety prawdopodobnie zostały zauważone przez żołnierzy niemieckich z jednostki stacjonującej w szkole przy ulicy Elbląskiej. Ta część Żoliborza nie znalazła się w obrębie powstańczej Republiki Żoliborskiej, będącej praktycznie do końca powstania pod kontrolą polskich oddziałów. Prawdopodobnie również ci sami żołnierze dokonali egzekucji w dniu 25 lub 26 września 1944. Oficjalnie za datę śmierci uznano dzień 26.09.1944.
Stefania Chorosz
Siedem ofiar, które poniosły śmierć tego feralnego dnia, to:
Aniela Brzdąkiewicz, Henryka Brzdąkiewicz, Stefania Chorosz, Michalina Elbe, Wanda Felicja Elbe, Janina Matuszewska i Longina Matuszewska-Olszewska.
Cześć ich pamięci!
Aby odnaleźć kesza, musisz udać się na kordy początkowe, gdzie znajdziesz tablicę upamiętniającą tamte straszne wydarzenia. Jej historia również jest ciekawa - przodkowie ofiar, wspierani przez lokalne media, starali się o taką pamiątkę przez wiele miesięcy. Niestety zarząd osiedla nie chciał współpracować, jednak obie strony doszły do porozumienia i w 76. rocznicę zbrodni tablica zawisła na ścianie, uroczyście odsłonięta.
Znajdź trzy wyrazy (nie uwzględniaj tych pisanych inną czcionką!) i policz liczby ich liter:
- A = drugi wyraz w pierwszym wersie
- B = trzeci wyraz w pierwszym wersie
- C = pierwszy wyraz w ostatnim wersie
Wzór: N 52 15.(B)(A-1)(A) E 20 57.(B-1)(C)(A) oraz suma kontrolna (bo zawsze się przydaje): A+B+C=15
ENThe starting coordinates are located in front of the building with the address Dolnośląska 3, where the headquarters of the WSM Rudawka estate is currently located. During the Warsaw Uprising - exactly on September 26, 1944 - this place, like many others in Warsaw, saw the terrifying crimes of the occupiers from the Third Reich.
Here are fragments of the July 15, 1949 testimony, which Norbert Szuman, MA wrote. Kazimierz Elbe, a chauffeur from Żoliborz, told about the tragic story of several women from his family and their friends that took place at Czartoryski Street:
„The outbreak of the Warsaw Uprising found me and my family at home at 4a Libawska Street. We stayed there all the time until the day when the Germans told everyone to leave their homes and go towards Wawrzyszew. It was about three weeks after the outbreak of the uprising.
I went to Łomianki after a few days from Wawrzyszew. In the second half of September, my wife Wanda and her sister, Michalina Elbe, with Matuszewska and her married daughter and two other women went out together towards Powązek, to try to save and bring back some things left in the houses. None of them, however, returned and nothing was known about their fate.
Longina and Janina Matuszewska (with her husband Feliks)
In February 1945 I returned to Powązki to my burned house. In the spring I found out that a woman came across a woman's leg sticking out of the ground with a shoe on. I went to this place (at Czartoryski Street opposite the bakery) and along with other people I discovered a shallow buried corpse of women and my wife on top.
On June 9, 1945, the Polish Red Cross carried out a collective exhumation, the corpses of all seven women were extracted. After exhumation, they were buried at the nearby Powązki Military Cemetery. The remains were identified, among others from the ID cards found and clothes and personal items (rings, wedding rings), recognized by families. Women were probably noticed by German soldiers from a unit stationed at a school on Elbląska Street. This part of Żoliborz was not within the insurgent Republic of Żoliborz, which was practically under the control of Polish troops until the end of the uprising. Probably also the same soldiers executed on September 25 or 26, 1944. Officially, the date of death was 26.09.1944.
Stefania Chorosz
The seven victims who died on this unlucky day are:
Aniela Brzdąkiewicz, Henryk Brzdąkiewicz, Stefania Chorosz, Michalina Elbe, Wanda Felicja Elbe, Janina Matuszewska and Longina Matuszewska-Olszewska.
Tribute to their memory!
To find the cache, you must go to the initial coordinates, where you will find a plaque commemorating those terrible events. Its story is also interesting - the ancestors of the victims, supported by local media, sought such a souvenir for many months. Unfortunately, the estate management did not want to cooperate, but both sides came to an agreement and on the 76th anniversary of the crime the plaque hung on the wall, unveiled.
Find three words (do not include those written in a different font!) and count the number of their letters:
- A = second word in the first verse
- B = third word in the first verse
- C = first word in last verse
Formula: N 52 15.(B)(A-1)(A) E 20 57.(B-1)(C)(A) and checksum: A+B+C=15