De zandkuil
De zandkuil is ontstaan na 1742. De bodem van de Hoge Berg heeft een hoog gehalte van kleileem en compact dekzand. Door deze combinatie is het erg geschikt voor de bouw van dijken en het repareren van wegen. De helling van de Hoge Berg is daarom op deze plek afgegraven.
![]()
De Zandkuil is een lange tijd openbaar toegankelijk geweest. Achterin op de heuvel stond een theehuis. Bij goed weergenoten de ouders van een drankje konden de kinderen hier heerlijk spelen en ravotten. Vooral op de Derde Pinksterdag was het een drukte vanjewelste, op deze dag werd bossiesdag gevierd. Veel Texelse families trokken dan naar de zandkuil en het naastgelegen bossie.
De Zandkuil kreeg de status natuurreservaat in 1925. Bekende Nederlander, veldbioloog en natuurbeschermer Jac. P. Thijsse kwam zelf naar de zandkuil om deze bijzondere locatie zelf te beleven. Thijsse ontdekte dat de onbegroeide zand/leemhellingen de ideale omstandigheden vormden voor insectensoorten die holletjes graven. Vooral solitair levende bijen en graafwespen zijn daarvan afhankelijk. Er komen in dit gebied meer dan twintig soorten graafwespen en graafbijen voor. Onder andere de pluimvoetbij, het zijdebijtje, de koekoeksbij, het behangersbijtje en de zeldzame harkwesp.
Jaren later stapte entomoloog Ben Brugge in 1980 in de voetsporen van Thijsse. De zandkuil was op dat moment een volledig beschermd natuurgebied. Omdat er niet meer gespeeld en geravot werd waren de zandvlakken zo goed als verdwenen en de hellingen begroeid met gras, struiken en bomen. Het gevolg hiervan was een ingrijpende afname van het aantal graafbijen en graafwespen.
In 1985 zijn grote delen van de Zandkuil ontbost en afgeplagd. Hierdoor is de insectenfauna nu weer behoorlijk op pijl. Om dit zo te houden word er jaarlijks onderhoud gepleegd aan de Zandkuil. De jonge bomen worden weggehaald, er wordt gemaaid en stukjes afgegraven zodat de bijen en wespen weer tunneltjes in het zand kunnen graven.
De zandkuil is het enige insectenreservaat in Nederland en hierdoor een zeer unieke plek.