Seria „Finanse dla każdego” to zbiór keszy tradycyjnych, multi oraz zagadek opowiadających o różnych narzędziach finansowych. Opowiadam tu o wybranych sposobach i formach oszczędzania, wyjaśniam na czym polega kilka z dostępnych narzędzi inwestycyjnych, a gdzieś pomiędzy tym wszystkim omawiam w jaki sposób działają produkty kredytowe. Tworząc opisy posiłkuję się własnym doświadczeniem oraz literaturą tematyczną. Celem przyświecającym każdej z publikacji jest przedstawienie sposobu działania omawianego narzędzia, a co za tym idzie pokazanie, że nie trzeba studiów wyższych z ekonomii, by zrozumieć świat finansów ( 😉 ). W opisach przykładam się do tego by nie cytować podręczników akademickich, a pisać jak najprostszym, czasem wręcz kolokwialnym językiem. W końcu najlepsza nauka, jest przez zabawę! Językowych purystów przepraszam, a teraz zaczynamy!
Na pierwszy odcinek weźmiemy sobie LOKATY – powiesz szanowny keszerze, że każdy wie jak to działa, prawda? Idziesz do banku, dajesz pieniądze, a po jakimś czasie bank je oddaje z odsetkami – nic prostszego. No więc teoretycznie tak. Tylko lokata – lokacie nierówna.
Lokata jest jedną z najpopularniejszych form depozytów wybieranych przez Polaków. Kojarzy się z bezpieczeństwem i gwarancją zysku. I rzeczywiście tak jest! Środki są zdeponowane w banku na rachunku - stąd nazwanie lokaty depozytem. Lokaty są zabezpieczone przez BFG, czyli Bankowy Fundusz Gwarancyjny – to taki klub dla banków i instytucji finansowych zabezpieczający klientów przed splajtowaniem banku w którym lokują swoje oszczędności. Gdy Bank X sobie nie daje rady i ogłasza upadłość, to właśnie z BFG wypłacana jest kasa dla klientów upadającego banku. Niestety jest określony limit takiej wypłaty. Na szczęście jest on dość wysoko ustawiony: 100.000 EUR na jedną osobę, w jednym banku. W tym miejscu pierwszy protip: Jeśli jesteś milionerem, to w jednym banku nie trzymaj więcej niż 100.000 EUR 😉 Ale wracajmy już do lokaty! Więc tak, do pewnego poziomu pieniądze są zabezpieczone. Zysk też jest z góry określony – a przynajmniej tak mówią wszystkie kolorowe plakaty. A o czym nie mówią te plakaty? I na co warto zwrócić uwagę?
- Plakaty nie mówią na przykład o tym, że oprocentowanie które widzisz – jest podawane jako oprocentowanie brutto. Jeśli widzisz reklamę lokaty z piątką przed procentem, łatwo sobie możesz policzyć, że po roku oszczędzania, zarobisz 5 PLN od każdej stówki. Tu jednak musisz się podzielić z Urzędem Skarbowym swoim zyskiem i od tych odsetek odprowadzić podatek. Banki najczęściej robią to za swoich klientów, więc czasami ciężko to zauważyć, jednak warto o tym wiedzieć. Podatek ten w 2002 roku wprowadził ówczesny minister finansów, a wdzięczni Polacy nazwali złośliwie ten podatek od nazwiska wspomnianego ministra. Czy wiesz jak się nazywał jegomość? Ilość liter w jego nazwisku to Twoje „A”. Za to „BC” to będzie wartość tego podatku wyrażona w procentach.
- Plakaty co prawda mówią o tym, jednak często drobnym druczkiem i niekoniecznie musi to do wszystkich trafiać, więc zaznaczam: Ten procent, to jest podawany w skali roku! Mówiąc prościej, czyli na przykładzie:
Jak lokata ma 5% w skali roku, a zawierana jest tylko na 6 miesięcy, to na koniec z ulokowanych 100 PLN nie dostaniemy 5 PLN, a 2,5 PLN! (Oczywiście odejmijmy jeszcze podatek, który wynosi… 😉 )
No to skoro już wiemy, że oprocentowanie jest podawane w skali roku, by dowiedzieć się co będzie wartością „DE” poproszę o policzenie: Ile będzie wynosił zysk netto na lokacie założonej na 5.000 PLN, zawartej na dokładnie 1 miesiąc, gdy oprocentowanie z plakatu mówiło nam o 6%. Pamiętaj o podatku, a wynik podaj w pełnych złotówkach.
- Skoro już wiemy żeby pamiętać o podatku oraz że oprocentowanie jest podawane w skali roku, musimy wejść na wyższy poziom. Otóż kapitalizacja odsetek to klucz do zrozumienia jakim cudem lokata X i Y przy zachowaniu tego samego okresu, przy takim samym oprocentowaniu i wpłaconej kwocie…. Mogą dać różne wyniki na koniec! Pomyślisz „Whaaat?! Miało być prosto!” więc będzie prosto. Kapitalizacja odsetek – inaczej podliczanie kasy, którą bank musi zapłacić za obracanie Twoimi pieniędzmi, może mieć miejsce raz – na koniec umowy lub kilka razy – co pewien okres trwania umowy. Przyjmijmy więc hipotetycznie, że założyłeś/łaś dwie lokaty w tym samym dniu, na identycznych warunkach w dwóch różnych bankach. Jedyne co je różni, to sposób kapitalizacji. W banku X – kapitalizacja jest jedna – wypłacana na koniec, razem z ulokowaną kwotą. Bank Y bardziej docenił Twoje zaufanie i w umowie zapisał, że kapitalizacja odsetek będzie następowała CO MIESIĄC. I wiesz co to dla Ciebie oznacza? Więcej kasy na koniec!
No bo zobacz:
Bank X wziął dla przykładu 10.000 PLN na 6 miesięcy, na 8%. Policzmy to:
8% / 12 (bo tyle miesięcy jest w roku) = 0,66%
0,66% * 6 (bo na tyle miesięcy jest lokata) = 4%
10.000 PLN * 4% (bo tak najłatwiej policzyć) = 400 PLN
400 PLN * 15% (bo udaję, że podatek od ministra z 2002 roku, wynosi 15% - oczywiście zmyślam) = 60 PLN
400 PLN – 60 PLN = 340 PLN (tyle dostaniemy odsetek netto, po zapłaceniu podatku)
Za to bank Y wziął takie same 10.000 PLN na 6 miesięcy i na 8%, tylko że kapitalizował Twoje odsetki do miesiąc. Sprawdźmy różnicę:
8% / 12 ( bo rok niezmiennie ma 12 miesięcy) = 0,66%
10.000 PLN * 0,66% = 66 PLN 10.000 PLN + 66 PLN = 10.066 PLN
10.066 PLN * 0,66% = 66,44 PLN 10.066 PLN + 66,44 PLN = 10.132,44 PLN
10.132,44 PLN * 0,66% = 66,87 PLN 10.132,44 PLN + 66,87 PLN = 10.199,31 PLN
10.199,31 PLN * 0,66% = 67,32 PLN 10.199,31 PLN + 67,32 PLN = 10.266,63 PLN
10.266,63 PLN * 0,66% = 67,76 PLN 10.266,63 PLN + 67,76 PLN = 10.334,39 PLN
10.334,39 PLN * 0,66% = 68,21 PLN 10.334,39 PLN + 68,21 PLN = 10.402,6 PLN
402,6 PLN *15% (policzmy jeszcze ten podatek) = 60,39 PLN
402,6 PLN – 60,39 PLN = 342,21 PLN ( Takie odsetki netto dostaniemy w banku Y)
Tłumacząc powyższe: Odsetki zamiast zostać raz naliczone, były naliczane co miesiąc i dochodziły do kwoty kapitału. W kolejnym miesiącu odsetki były już naliczane od wyżej kwoty, co sprawiało, że miesiąc po miesiącu same odsetki też były większe i większe! Zobacz, że inna wartość odsetek była naliczana w pierwszym miesiącu, a inna w szóstym! 😊 To właśnie nazywamy procentem składanym, albo inaczej efektem kuli śnieżnej. Gdy odsetki z jednej inwestycji czy okresu, zaczynają pracować na kolejne odsetki. Pssst…. Różnica między tymi dwiema ofertami to „F” – po zaokrągleniu do złotówek! Pssst numer 2! W ofertach wielu banków można znaleźć oferty z dzienną kapitalizacją! Wtedy to dopiero dzieje się magia! Jest nawet wzór do wyliczenia odsetek przy wielu okresach kapitalizacji, jednak o tym może iinnym razem ;)
Oczywiście w tym miejscu warto zaznaczyć kilka kwestii:
- w powyższych obliczeniach stosowałem zaokrąglenie do dwóch miejsc po przecinku co może dać niedokładny wynik,
- obliczenia, choć nie wskazują dużej różnicy, mają przedstawić raczej model działania i zachęcić do sprawdzania jak kapitalizują się odsetki w wybranej lokacie,
- dlaczego mamy pozwalać bankom zarabiać na swojej niewiedzy? Każdy grosz się liczy! Wybierajmy mądrze 😊
- Ostatnie na co podpowiem by zwracać uwagę, to drobny zapis w regulaminie: co się dzieje w przypadku zerwania lokaty przed terminem? Bywają różne sytuacje w życiu i czasem możemy potrzebować odłożonych pieniędzy szybciej niż się spodziewaliśmy. Niestety większość banków w takiej sytuacji anuluje wszystkie dotychczas naliczone odsetki i zwrócą sam wpłacony kapitał. Zdarzają się banki, które oddają część wypracowanych odsetek (np.: do ostatniej kapitalizacji), a są i takie co wręcz doliczają dodatkowo opłaty manipulacyjne.
Dobrym zabezpieczeniem na taką ewentualność jest zakładanie kilku lokat, na mniejsze kwoty, zamiast jednego większego depozytu. Inną dobrą praktyką, jest wprowadzenie na lokatę środków, co do których jesteśmy pewni, że nie ruszymy w najbliższym czasie, a kwotę „na czarną godzinę” możemy trzymać w bardziej elastycznych narzędziach jak choćby konto oszczędnościowe.
Lokata jest bardzo solidnym narzędziem finansowym, jednak jak widać ma też swoje ograniczenia.
Podczas jej wyboru, warto porównać oferty różnych banków – nie tylko tego na który wpływa nam wynagrodzenie 😊 Często nowy klient może liczyć na warunki promocyjne, niedostępne dla obecnych klientów. To często oferty „na nowe środki” zajmują pierwsze miejsca w rankingach.
To pierwsza część serii, więc wyczekujcie kolejnych! Ostatnią tajemniczą literą „G” będzie miesiąc publikacji kesza 😊Ciekawe jakie zagadnienie omówimy następnym razem. I jeszcze ciekawsze ilu osobom udało się dotrwać do końca 😉
Kesz schowany jest tu:
N 52° [B+G-F][C-E-D].[3*E+G][(A+B)/6][(C/G)-B]'
E 16° [(C+B)/F][(B+C)/D].[F*4][B+D+E][C-G]'