WPROWADZENIE:
Pamięć... Możemy sobie przypomnieć to, co robiliśmy wczoraj, miesiąc temu, nawet rok, ale... Ze stuletnim odcinkiem mamy już poważny problem. Są jednak sytuacje wyjątkowe – jubileusze! To właśnie obchody rocznicowe stanowią doskonałą okazję do utrwalenia wspomnień o instytucjach i ludziach, bez których trudno wyobrazić sobie nasze istnienie. Tak jest w przypadku Lasów Państwowych będących już od wieku ostoją różnorodności rodzimej flory i fauny. Są pośród nich miejsca niezwykłe, oderwane nieco od współczesnego stylu życia. Ot, choćby te okazałe, sosnowe drzewa Puszczy Noteckiej, które wraz z wyznaczonymi w jej obrębie rezerwatami przyrody, licznymi ścieżkami, a także urokliwymi jeziorami i zakątkami, o każdej porze roku gwarantują nam moc pozytywnych wrażeń estetycznych i miło spędzony czas. Poznajmy zatem jej historię i tajemnice, wędrując przygotowanym tu specjalnie dla Was geocachingowym szlakiem!
STULETNIK: 17 Jak ujarzmiano Puszczę Notecką?
Już w czasach prehistorycznych na obecnym terenie północnej Puszczy Noteckiej pojawili się pierwsi osadnicy. Była to ludność neolityczna (około 5 tys. lat p.n.e.) zakładająca siedziby m.in. w Mężyku i Miałach o czym świadczą znajdowane artefakty. Po nich pojawiali się inni, niemniej jednak jeszcze w średniowieczu Puszcza była obszarem dzikim, pełnym piaszczystych wydm, bagien i topielisk
W źródłach pisanych Puszcza Notecka wymieniona została po raz pierwszy w 1296 r. pod nazwą silva magna (wielki las). Najstarsze osady pojawiły się wówczas w dolinach rzek: Warty, Miały i Noteci. Od XIV w. rozpoczęło się karczowanie wilgotnych olsów na najżyźniejszych glebach w części północno wschodniej. W XIV i na początku XV w. powstały kolejne osady przy północnej rubieży lasów. Z czasem ludzkie siedliska pojawiły się też w środku borów – głównie przy traktach handlowych i nad wodami. Pod koniec XVII w. funkcjonowało już około czterdziestu osad.
Ostatnia faza osadnictwa miała miejsce w XVIII w., w formie tzw. kolonizacji olęderskiej specjalizującej się w osuszaniu bagien. Trud zagospodarowania najbardziej niegościnnych terenów Puszczy Noteckiej wzięli na siebie przybysze z Holandii (lub północnych Niemiec). Wiek XIX przyniósł zahamowanie procesów osadniczych. W okresie II wojny światowej nastąpiło znaczne wyludnienie obszarów puszczańskich. Tak było z wsią Radusz (teren Nadleśnictwa Międzychód), której początki sięgają 1700 roku, a która zakończyła żywot z chwilą wybuchu wojny w 1939 roku. Władze hitlerowskich Niemiec wysiedlały polskich chłopów do Generalnego Gubernatorstwa. Po 1945 r. podupadające wioski w głębi borów uznano za nieatrakcyjne pod względem gospodarczym i osadniczym. Z krajobrazu kulturowego zniknęły całe, ludne niegdyś wsie, dzięki czemu powiększył się teren leśny. Trend ten został częściowo powstrzymany w ostatnich 30 latach XX w., gdy wśród mieszkańców dużych miast pojawiła się moda na posiadanie drugiego domu na wsi. Stare, rozsiane na terenie Puszczy gospodarstwa zaczęto więc postrzegać jako atrakcyjne miejsca do rekreacji i wypoczynku.
ZAGADKA
Aby poznać koordynaty finału odpowiedz na proste pytanie:
Po raz pierwszy Puszcza Notecka pojawiła się w źródłach pisanych pod nazwą:
silva rerum N 52° 41.842′ E 16° 03.079′
silva magna N 52° 41.852′ E 16° 03.079′
BIBLIOGRAFIA
- ANDERS P., KUSIAK W.,2022: Puszcza Notecka. G&P OFICYNA WYDAWNICZA, Poznań
- FINDYSZ T. i in.,:Nadleśnictwo Sieraków. Wydawnictwo Quercus
- DACHOWSKI W.,1981: Puszcza Notecka (część gorzowska). KRAJOWA AGENCJA WYDAWNICZA, Szczecin
- ANDERS P., KUSIAK W., 2004: Leśny kompleks Promocyjny. Puszcza Notecka. Mapa przyrodniczo-turystyczna. Wydawnictwo PRZEGLĄD LEŚNY, Poznań
- TOMCZK R., 2018: Niezwykła hodowla bobrów w okolicach Sierakowa, Biuletyn Parków Krajobrazowych Wielkopolski (Zeszyt jubileuszowy 25 lat) Poznań
- TOMCZAK R.: 'Historia miłości do ojczyzny zapisana w kamieniu, Wielkopolski Raptularz Leśny Nr 1. ,RDLP w Poznaniu
