Ten, Który Kruszce Nosi
To jest skrzynka EarthCache, nie ma fizycznego pojemnika. By ją zalogować musisz zaznajomić się z poniższym tekstem, udać się na miejsce wskazane przez koordynaty i odpowiedzieć na następujące pytania:
- Skała, którą wskazują koordynaty także nosi kruszce w swych pustkach. Znajdź minerały, opisz je własnymi słowami i podaj ich nazwę.
- Jak nazywa się ruda cynku i ruda ołowiu?
- Kajko i Kokosz
- Sfaleryt i galena
- Zincum i plumbum
- Plumcum i zinbum
- Jak nazywa się Ten, Który Kruszce Nosi?
- Łoszkliwy grubiorz
- Kruszcolit dolomitonośny
- Dolomit kruszconośny
- Cthulhu
- Mile widziane będzie zdjęcie z okolic tego Earth Cache–a.
W odpowiedziach może pomóc Ci poniższy tekst. Zapraszam Cię do poznania Tego, Który Kruszce Nosi.
Koordynaty zaprowadzą Cię na Górę Antonię w Rudzie Śląskiej, czyli hałdę, zwałowisko pocynkowe. Jest to pozostałość po działającej w latach 1814 – 1925, w miejscu obecnego centrum handlowego „Plaza”, huty cynku „Liebe-Hoffnung”. Obecnie teren został rewelacyjnie zrewitalizowany, a spacerując alejkami możemy zapoznać się z historią tego miejsca i przemysłu, z którym nierozerwalnie jest złączone. Zachęcam do zgłębienia wiedzy z tablic informacyjnych, a teraz dowiedzmy się skąd w tej okolicy wziął się cynk, kto go tu przyniósł?
Cynk to metal o symbolu chemicznym Zn, powszechnie występujący w przyrodzie, przede wszystkim jako siarczki i węglany. Nie występuję w formie rodzimej, a znaleźć go można w postaci minerałów: sfaleryt (blenda cynkowa), wurcyt, smitsonit, hemimorfit, hydrocynkit i monheimit.
Na przemysłową skalę cynk uzyskuje się z rud polimetalicznych, czyli takich, które zawierają więcej niż jeden metal, i najczęściej występuje z ołowiem w rudach siarczkowaych. 90% produkcji cynku i ołowiu pozyskuje się siarczków cynku (sfaleryt – ZnS) i ołowiu (galena – PbS). Złoża rud cynku i ołowiu dzielimy na kilka typów ze względu na genezę ich powstania. W Polsce najpopularniejszymi są złoża stratoidalne czyli osadowe – powstające w wyniku sedymentacji osadów lub wytrącania się z roztworów. Ze szczególnym uwzględnieniem złóż typu: doliny rzeki Missisipi (Mississippi Valley type deposits – MVT). Jest to specyficzny rodzaj kopalin po raz pierwszy zauważony i zbadany na przełomie XIX i XX w. w dolinie rzeki Missisipi w Stanach Zjednoczonych. Związane są one ściśle ze specyficznymi warunkami geologicznymi i skałami węglanowymi takimi jak wapień i dolomit, które zapewniają odpowiednie środowisko chemiczne do krystalizacji poszczególnych minerałów. Gorące wody hydrotermalne pochodzące ze skorupy ziemskiej penetrują spękania i pustki zalegających skał węglanowych. Migrujące solanki wchodzą w interakcję z otaczającą je skałą: nie tylko transportują jony metali z głębi Ziemi, ale rozpuszczają minerały skał z którymi są w kontakcie, a także wytrącają inne wzdłuż kanałów, którymi płyną. W efekcie oprócz procesu dolomityzacji czyli zastępowania wapienia dolomitem, w pustkach skalnych narastają takie minerały jak: galena, sfaleryt, baryt, fluoryt czy kalcyt. Procesy te trwały miliny lat.
Region śląsko–krakowski uważany jest za największy na świecie obszar występowania złóż cynku i ołowiu typu MVT. W regionie tym wyróżnia się cztery rejony: chrzanowski, olkuski, zawierciański i bytomski. Z tym ostatnim właśnie związany był przemysł w miejscu w którym stoisz. Największe znaczenie przemysłowe miały rudy związane z tzw. dolomitami kruszconośnymi środkowego triasu (wapienia muszlowego). Jest to szara, ciemnoszara skała osadowa, mikro– i drobnokrystaliczna, często z domieszkami ilastymi czy nawet organicznymi. Główny wpływ na powstanie dolomitów kruszconośnych niecki bytomskiej miało triasowe morze pokrywające zalegający tu wapień. Przez miliony lat następował tu proces dolimityzacji. Jednocześnie skały były infiltrowane przez gorące wody ascenzyjne, czyli te wypychane pod ciśnieniem ze skorupy ziemskiej. Dolimityzacja postępowała wraz krystalizacją minerałów w pustkach skalnych. Przy bloku takiej właśnie skały staniesz gdy udasz się na współrzędne tego Earth Cache–a. Tak to on jest Tym, Który Kruszce Nosi.
_________________________________________
Bibliografia:
1. „Cynk ołów” – Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy
2. „Formy występowania i rozmieszczenie kruszców w dolomitach kruszconośnych niecki bytomskiej” – E. Górecka
3. Złoża typu Mississippi Valley (MVT) » Nauka o geologii (geologyscience.com)