Niedziela, czyli tradycyjnie najpierw msza, a potem spacerek. Tak przynajmniej wyglądał ten dzień dla urodzonych jeszcze w latach 80/90. Poniżej kilka informacji o Biblii jako dziele literackim. Skrytka nie ma na celu zachęcać do konkretnej religii, a bardziej umożliwić wcielenie się w profesora Roberta Lngdona - oczywiście na innym poziomie, niż w książkach Dana Browna :).
Zapraszam do aktywnego wypoczynku.
Biblia (stgr. βιβλίον, biblion – zwój papirusu, księga; l.m. βιβλία, biblia – księgi), Pismo Święte – wspólna nazwa (hiperonim) różnych dzieł literackich, zwanych kanonami. Łączy je znaczna część wspólna i to, że są otoczone kultem religijnym: judaizm, chrześcijaństwo i niektóre inne religie abrahamowe uznają swoje kanony za Słowo Boże – objawienie natchnione przez Boga.
Stary Testament
Na Stary Testament składa się, w zależności od uznawanego kanonu:
- 39 ksiąg – kanon hebrajski, uznawany przez żydów i wyznania protestanckie. Starożytny, tradycyjny kanon żydowski wymienia znanych obecnie 39 ksiąg natchnionych, jednak wylicza 24 lub 22 księgi, łącząc niektóre obecnie znane księgi. To drugie zestawienie wymieniające 22 księgi, łącząc Księgę Rut z Księgą Sędziów oraz Lamentacje (Treny) z Księgą Jeremiasza, uzyskuje liczbę ksiąg równą liczbie liter w alfabecie hebrajskim;
- 46 ksiąg – kanon katolicki (lub 47 jeśli za odrębną księgę uznać List Jeremiasza, który w wydaniach katolickich stanowi 6 rozdział Księgi Barucha);
- 49 ksiąg – kanon prawosławny (lub więcej, w zależności od lokalnego kultu – prawosławni uznają wszystkie księgi, które pojawiły się w Biblii greckiej – Septuagincie).
Treścią Starego Testamentu jest historia i dziedzictwo kulturowe i religijne narodu izraelskiego. Zostały one pierwotnie spisane w języku hebrajskim i aramejskim.
Księgi Starego Testamentu chrześcijanie dzielą na:
- księgi historyczne;
- księgi profetyczne;
- księgi dydaktyczne.
Według innego podziału, mającego korzenie w judaizmie, są to: Pięcioksiąg Mojżeszowy (hebr. Tora), Prorocy (hebr. Newiim) i Pisma (hebr. Ketuwim).
Dla judaizmu najważniejsza jest najstarsza część Biblii – Pięcioksiąg Mojżeszowy, który opisuje powstanie świata, losy Żydów od czasów Abrahama aż do powrotu z Egiptu do ziemi Kanaan, oraz – co dla żydów jest najważniejsze – podstawowe zasady judaizmu, od sposobu sprawowania kultu i obchodzenia świąt, po szczegółowe zasady odżywiania się i ubioru. Na Pięcioksiąg składają się księgi:
- Rodzaju;
- Wyjścia;
- Kapłańska;
- Liczb;
- Powtórzonego Prawa.
Dla judaizmu święte są także wszystkie pozostałe księgi Starego Testamentu. Są to oprócz Tory:
- Księgi proroków – w nich zawarte są wszystkie kolejne proroctwa, czyli zgodnie z tradycją treści, które prorocy na zlecenie Boga przekazywali wiernym. Często znajdują się tam również opisy dziejów poszczególnych proroków:
- Jozuego;
- Sędziów;
- Samuela (1 i 2 jako jedna księga);
- Królów (1 i 2 jako jedna księga);
- Izajasza;
- Jeremiasza;
- Ezechiela;
- Dwunastu proroków (Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza).
- Księgi hagiograficzne – dzielą się one na dzieła poetyckie, będące zbiorami pieśni, przysłów, kazań i poematów, które uznano za święte, oraz księgi o charakterze historyczno-legendarnym, opisujące dzieje osób, które były dla żydów ważne ze względów religijnych, ale nie zostały uznane za proroków:
- Psalmów;
- Przysłów;
- Hioba;
- Pieśń nad pieśniami;
- Rut;
- Lamentacje Jeremiasza (Treny);
- Księga Koheleta (Eklezjastesa, Kaznodziei);
- Estery;
- Daniela;
- Ezdrasza i Nehemiasza;
- Kronik (1 i 2 jako jedna księga).
Nowy Testament
Dla chrześcijan, uznających świętość Starego Testamentu, podstawowe znaczenie ma również Nowy Testament, spisany w języku greckim, przynajmniej w decydującej części, w drugiej połowie I wieku n.e. Treścią Nowego Testamentu jest ewangelia, czyli „Dobra Nowina”, o królestwie Bożym i o zbawieniu głoszona przez Jezusa Chrystusa i jego uczniów, a także dzieje pierwszych gmin chrześcijańskich.
Judaizm i islam nie uznają Nowego Testamentu za pisma święte, chociaż islam uważa Jezusa Chrystusa za proroka, a Koran powtarza niektóre opisy Ewangelii.
Nowy Testament składa się z 27 ksiąg:
- Cztery Ewangelie – zapis życia i nauczania Jezusa Chrystusa:
- w tym trzy Ewangelie synoptyczne:
- Ewangelia Mateusza,
- Ewangelia Marka,
- Ewangelia Łukasza,
- oraz
- Dzieje Apostolskie – księga opisująca początki Kościoła, po wniebowstąpieniu Jezusa, ukazane na tle działalności niektórych apostołów (św. Piotr, św. Paweł, św. Jakub Starszy i Młodszy);
- księgi dydaktyczne – zbiór listów pisanych przez apostołów:
- 13 listów Pawła z Tarsu;
- List do Hebrajczyków (powstały prawdopodobnie w środowisku Pawłowym, skierowany do jednej z gmin judeochrześcijańskich, prawdopodobnie w Jerozolimie);
- 7 listów powszechnych (św. Jakuba, 1 i 2 św. Piotra, 1, 2 i 3 św. Jana, św. Judy Tadeusza);
- Apokalipsa, zwana też Objawieniem świętego Jana – księga prorocka.
Podział na rozdziały
Podział ksiąg Biblii na rozdziały został dokonany w XII w., a wersety zostały ponumerowane w XVI w. Ułatwiają wskazanie odpowiedniego miejsca w Biblii, której księgi oznaczone są umownymi skrótami (sigla).
Przykładowo:
- 2 Sm 10,5 = Druga Księga Samuela, rozdział 10, werset 5;
- Mt 25, 31-46 = Ewangelia według św. Mateusza, rozdział 25, wersety od 31 do 46