Παρθενώνας_Ακρόπολη των Αθηνών
Μετά την απόφαση του 448 π.Χ. για ανοικοδόμηση των ιερών που είχαν καταστραφεί από τους Πέρσες, ο Παρθενώνας ήταν το πρώτο κτίριο που οι Αθηναίοι αφιέρωσαν στη θεά Αθηνά, προστάτιδα της πόλης. Κατασκευάστηκε από μάρμαρο Πεντέλης και πρόκειται για ένα ναό δωρικού ρυθμού, περίπτερο, με οκτώ κίονες στις στενές πλευρές του και δεκαεπτά στις μακρές, εξάστυλες προστάσεις με πολλά ιωνικά στοιχεία. Ο ναός, που οικοδομήθηκε στη θέση ενός παλαιότερου ναού, του προ-Παρθενώνα (490-480 π.Χ.), δέσποζε στον βράχο, χάρη στις διαστάσεις του, την τελειότητα της κατασκευής και τον πλούτο του γλυπτού διακόσμου. Αποδίδεται στους αρχιτέκτονες Ικτίνο και Καλλικράτη, ενώ τη γενική επιστασία του έργου και την ευθύνη για την κατασκευή των γλυπτών είχε ο γλύπτης Φειδίας. Η κατασκευή του ναού διήρκεσε από το 447 έως το 438 π.Χ., ενώ τα γλυπτά των αετωμάτων ολοκληρώθηκαν λίγα μόλις χρόνια αργότερα, το 432 π.Χ.
Σε κάτοψη ο κυρίως ναός χωριζόταν σε τρία τμήματα: τον πρόναο, τον σηκό και τον οπισθόναο. Ο σηκός χωριζόταν με εγκάρσιο τοίχο σε δύο άνισους χώρους, έναν μεγαλύτερο στα ανατολικά κι έναν μικρότερο στα δυτικά, τον οπισθόδομο. Στον ανατολικό χώρο, εμπρός από διώροφη δωρική κιονοστοιχία σχήματος Π, στεκόταν το χρυσελεφάντινο λατρευτικό άγαλμα της Αθηνάς, έργο του Φειδία. Η θεά παριστανόταν με την πολεμική της υπόσταση, όρθια, ένοπλη, να κρατά Νίκη στο δεξί της χέρι, και να ακουμπά το αριστερό στην ασπίδα της. Ο οπισθόδομος στα δυτικά, προσπελάσιμος από τον οπισθόναο, είχε τέσσερις ιωνικούς κίονες που στήριζαν την οροφή. Στο χώρο αυτό φυλασσόταν, από το 433 π.Χ., το δημόσιο ταμείο της πόλης.
Στον Παρθενώνα ένα πλήρως ανεπτυγμένο σύστημα «εκλεπτύνσεων» χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να μειώσει το «βάρος» του δωρικού ρυθμού και να προσδώσει στο κτίσμα χάρη και αρμονία: η καμπύλωση της κρηπίδας, του στυλοβάτη και του θριγκού, η μείωση και η ένταση των κιόνων, η συστολή των ακραίων μετακιονίων και η σμίκρυνση των μετοπών από το κέντρο προς τις άκρες.
Αναπόσπαστο τμήμα του ναού αποτελεί ο γλυπτός του διάκοσμος, φιλοτεχνημένος με μοναδική ευαισθησία και καλλιτεχνική αρτιότητα από έναν κύκλο γλυπτών με επικεφαλής τον Φειδία. Στα αετώματα εικονίζονται δύο βασικά επεισόδια από τη ζωή της θεάς Αθηνάς: η γέννησή της, στο ανατολικό αέτωμα και η διαμάχη της με το θεό Ποσειδώνα, στο δυτικό. Οι σκηνές που εικονίζονται στις μετόπες εμπνέονται από μυθικούς αγώνες: στην ανατολική πλευρά παριστάνεται η Γιγαντομαχία, στη δυτική η Αμαζονομαχία, στη νότια η Κενταυρομαχία, ενώ στη βόρεια πλευρά αποδίδονται στιγμιότυπα από την Άλωση της Τροίας. Μοναδικό, για δωρικό ναό, διακοσμητικό στοιχείο αποτελεί η ιωνική ζωφόρος, που περιέτρεχε το σηκό εξωτερικά και τις δύο εσωτερικές προστάσεις. Στη ζωφόρο παριστανόταν ένα θέμα από τη ζωή της Αθήνας, η μεγάλη γιορτή της πόλης, τα Παναθήναια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίαζαν και τα ακρωτήρια του ναού, από τα οποία τα πλαϊνά παρίσταναν Νίκες, ενώ το κεντρικό ήταν φυτόμορφο.
Παρθενώνας και σεισμική δραστηριότητα
Η ανθεκτικότητα των μνημείων της Ακρόπολης στους σεισμούς οφείλεται πέρα από το σταθερό υπόβαθρο στα ενισχυμένα θεμέλια, στο δομικό υλικό και το σύστημα κατασκευής καθώς και στην εξαιρετικής ποιότητας κατεργασία των μαρμάρινων αρχιτεκτονικών στοιχείων.Ο πρώτος παράγοντας που σχετίζεται με την αντισεισμική προστασία των μνημείων έχει να κάνει με το γεωλογικό υπόβαθρο, τον ίδιο δηλαδή τον βράχο που είναι ασβεστολιθικός, επί σχιστολιθικών αποθέσεων και μακριά από σεισμογενή ρήγματα.
Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι το αρχαίο δομικό σύστημα που βασίζεται στην ελεύθερη έδραση μεγάλων διαστάσεων δομικών μελών κατασκευασμένων από μάρμαρο. Ειδικά στον Παρθενώνα έχουμε και ένα συμπαγές θεμέλιο επί του συμπαγούς βράχου Επιπλέον, τα αρχιτεκτονικά μέλη συνδέονταν με σιδερένια στοιχεία, καλυμμένα με μολύβι. Αν και το μολύβι έμπαινε για λόγους προστασίας του σιδήρου από τη διάβρωση, η πλαστικότητα που είχε φαίνεται ότι μπορούσε να απορροφήσει ένα μέρος της σεισμικής διέγερσης.
Η ποιότητα της κατασκευής παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Η υψηλή ποιότητα της εργασίας στα μνημεία της Ακρόπολης εξασφάλιζε πολύ καλή επαφή των επιφανειών των μαρμάρων. Αυτές οι τέλειες επαφές, που δεν άφηναν να περάσει το ελάχιστο μέσα στους αρμούς των λίθων, είναι ο κυριότερος λόγος της αντοχής των μνημείων αυτών στον χρόνο. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αντισεισμική κατασκευή των πολύλιθων κιόνων οι οποίοι λικνίζονται στις σεισμικές δονήσεις και απορροφούν τη σεισμική διέγερση. Φυσικά προκαλούνται παραμορφώσεις από στροφή, ολίσθηση κ.λπ. αλλά όχι κατάρρευση. Επιπλέον οι κίονες στην πλειονότητά τους συνδέονται στο άνω μέρος μέσω δοκών, των επιστυλίων, και έτσι εξασφαλίζεται ένα είδος περίδεσης αυτών που ενισχύει την κατασκευή.
Γεωλογία και Αρχιτεκτονική
Το πεντελικό μάρμαρο είναι λευκό και διασχίζεται από υπότεφρες ή από κυανίζουσες γραμμές. Δεν αποτελείται, όπως το παριανό μάρμαρο, από καθαρό ανθρακικό ασβέστιο, αλλά περιέχει και μικρή αναλογία διαφόρων οξειδίων, κυρίως σιδήρου. Στα οξείδια αυτά οφείλεται και το χρώμα της σκουριάς, που αποκτά, όταν εκτεθεί στην ατμόσφαιρα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό παρατηρείται στους αρχαίους ναούς και στα αγάλματα που είναι κατασκευασμένα από πεντελικό μάρμαρο.
Αν και δεν ανήκει στα γεωλογικά πετρώματα κατά τη διάρκεια των εργασιών αναστήλωσης αξιοποιήθηκαν τεχνητοί λίθοι, οι οποίοι κατασκευάστηκαν με κονίαμα χαλαζιακής άμμου και λευκού σιμέντου Portland και την προσθήκη μιας μικρής ποσότητας χρωματος ώχρας. Η ίδια τεχνική αξιοποιήθηκε για τη χύτευση των εκμαγείων για τα αντίγραφα των Καρυάτιδων.
Πηγή: www.theacropolismuseum.gr και www.odysseus.culture.gr
Εργασίες
1. Από τι είδους μάρμαρο είναι κατασκευασμένος ο Παρθενώνας; Περιγράψτε το χρώμα και την υφή του μαρμάρου και αναφέρετε, αν αυτό είναι καθαρό ή διασχίζεται από γραμμές.
2. Πώς μπορούμε να διακρίνουμε το αρχαίο από το νεώτερο υλικό που χρησιμοποίησαν οι αρχαιολόγοι κατά την αναστήλωσή του;
3. Έχουν χρησιμοποιήσει οι αρχαιολόγοι τεχνητούς λίθους για την αναστήλωση του Παρθενώνα; Αιτιολογήστε σύντομα την άποψή σας.
4. Μπορείτε να εντοπίσετε ίχνη από σεισμούς στον Παρθενώνα; Αν ναι, πού τα εντοπίζετε; Γιατί ο Παρθενώνας έχει μια ανθεκτικότητα στη σεισμική δραστηριότητα;
5. Υπάρχουν ίχνη διάβρωσης στον Παρθενώνα; Αν ναι, πώς το καταλάβατε; Θεωρείται ότι είναι μηχανικής ή χημικής προέλευσης;
6. Αν θέλετε, προσθέστε μια εικόνα σας με φόντο τον Παρθενώνα.
Θα πρέπει να στείλετε τις απαντήσεις σας με μήνυμα. Όσες καταγραφές εντοπίζονται χωρίς απαντήσεις, θα διαγράφονται χωρίς προειδοποίηση.
Τhe Parthenon_Acropolis of Athens
After the decision of 448 B.C. to rebuild the sanctuaries that had been destroyed by the Persians, the Parthenon was the first building that the Athenians dedicated to the goddess Athena, protectress of the city. It was a temple in the Doric order, peripteral, with eight columns at the narrow ends and seventeen along the sides, hexastyle porches (pronaos and opisthonaos) and many Ionic features. It was constructed from Pentelic marble. The temple, built on the site of an earlier temple, the pre-Parthenon (490-480 B.C.), dominated the rock because of its proportions, the perfection of its construction and the richness of its sculptural decoration. It is attributed to the architects Iktinos and Kallikrates, with the general supervision of the work and responsibility for the sculptural programme in the hands of the sculptor Pheidias. The construction of the temple lasted from 447 to 438 B.C., while the pedimental sculpture was completed only a few years later, in 432 B.C.
In plan, the main temple is divided into three parts: the pronaos (front porch), the cella (sanctuary) and the opisthonaos (rear porch). The cella was divided by a cross wall into two unequal spaces, a larger one to the east and a smaller one, the opisthodomos, at the west. In the east space, in front of a two-storied colonnade forming a Π, stood the chryselephantine (gold and ivory) cult statue of Athena, a work by the sculptor Pheidias. The goddess was shown in her warrior aspect, standing, armed, holding a Nike (Victory) on her outstretched right hand and resting her left upon her shield. The opisthodomos at the west, accessible through the opisthonaos, had four Ionic columns, which supported the ceiling. From 433 B.C. on, this is where the public funds of the city were kept.
A highly sophisticated system of “refinements” was employed in the Parthenon to alleviate the “heaviness” of the Doric style and to give the building grace and harmony: the curve of the crepis, the stylobate and the entablature, the entasis (convex curve) of the columns, the contraction of the corner intercolumniations, and the decrease in width of the metopes from the centre to the corners.
Its sculptural decoration was an integral part of the temple. It was executed with unique sensitivity and artistic skill by a group of sculptors headed by Pheidias. Represented in the pediments are two basic episodes in the life of the goddess Athena: her birth, in the East Pediment, and her contest with the god Poseidon, in the West. The scenes shown in the metopes are inspired by mythical struggles: on the east side is shown the Gigantomachy, on the west the Amazonomachy, on the south the Centauromachy, and on the north side scenes from the Trojan War. Unique for a Doric temple is the Ionic frieze that encircles the exterior of the cella and the two interior porches. The frieze shows a theme drawn from the life of Athens, the great festival of the city, the Panathenaia. The temple’s acroteria too are of special interest, with Nikes on the corners and a floral design on the apex.
The building remained intact in all its perfection for centuries. In late Roman times it suffered serious damage from fire. It was repaired in the 4th century A.C., probably during the reign of the emperor Julian. Shortly after that, the temple underwent alterations so that it could function as a church. During the mid-Byzantine period a considerable number of inscriptions were made in the columns of the Parthenon and a good many wall paintings were added. In 1205, the temple was dedicated to the Holy Mother of Athens. The stairway that was built in the south corner of the opisthonaos is also attributed to the time of the Latin occupation. A few decades after the taking of Athens by the Turks in 1460, the Parthenon was changed into a mosque and the stairway became a minaret. The greatest catastrophe in the entire history of the temple occurred in 1687 when it was bombarded during the siege of the Acropolis by the Venetians. The explosion of the gunpowder that the Turks had stored within the monument caused extensive parts of the temple to collapse and turned the monument into a ruin. This picture of destruction was completed during the 19th century with the systematic removal of the sculpture of the temple by Lord Elgin. Eighteen pedimental statues, 15 metopes and 56 blocks of the Ionic frieze were ruthlessly severed from the Parthenon.
With the founding of the Greek State in 1833, the Parthenon took on the character of a national symbol. This is when the first efforts were made to restore it and to remove the additions of mediaeval and more recent times. An important landmark in the modern history of the monument is provided by the restorations carried out by N. Balanos during the years 1896-1902 and 1923-1933. These have given the monument its present appearance.
Parthenon and Seismic Activity
The resilience of the Acropolis monuments to earthquakes is attributed not only to the stable bedrock but also to their reinforced foundations, construction material and system, and the exceptional craftsmanship of the marble architectural elements. The first factor contributing to the seismic resistance of the monuments is the geological substrate — the very rock on which they stand — which is limestone, layered over schist deposits and located away from seismogenic faults.
The second important element is the ancient structural system, based on the free placement of large-scale building components made of marble. Especially in the Parthenon, there is a solid foundation laid directly on solid rock. Furthermore, the architectural elements were connected with iron clamps encased in lead. While the lead was mainly used to protect the iron from corrosion, its plasticity appears to have absorbed part of the seismic energy.
The quality of construction plays a crucial role. The high-quality workmanship on the Acropolis monuments ensured excellent contact between the marble surfaces. These perfect joints, which did not even allow a hair to pass between the stones, are the main reason for the durability of these monuments over time. Particularly interesting is the earthquake-resistant design of the multi-drum columns, which sway during seismic tremors and absorb seismic energy. Of course, deformations such as twisting or sliding may occur, but not collapse. Moreover, most columns are connected at the top through beams (epistyles), providing a type of binding that further reinforces the structure.
Geology and Architecture
Pentelic marble is white and traversed by light gray or bluish lines. Unlike Parian marble, which consists of pure calcium carbonate, Pentelic marble contains a small percentage of various oxides, primarily iron oxides. These oxides are responsible for the rust-like color the marble acquires when exposed to the atmosphere for extended periods. This effect can be observed in ancient temples and statues made from Pentelic marble.
Although not a natural geological rock, during the restoration works, artificial stones were also used. These were made from a mortar of quartz sand and white Portland cement, with the addition of a small amount of ochre pigment. The same technique was employed for casting molds to create the replicas of the Caryatids.
Sources: Πηγή: www.theacropolismuseum.gr και www.odysseus.culture.gr
Tasks
1. What type of marble is the Parthenon made of? Describe the color and texture of the marble and mention whether it is pure or traversed by lines.
2. How can we distinguish the ancient material from the newer material used by archaeologists during the restoration?
3. Have the archaeologists used artificial stones in the restoration of the Parthenon? Briefly justify your opinion.
4. Can you identify any traces of earthquakes on the Parthenon? If so, where do you see them? Why is the Parthenon resistant to seismic activity?
5. Are there signs of erosion on the Parthenon? If so, how did you identify them? Do you think they are of mechanical or chemical origin?
6. If you wish, include a photo of yourself with the Parthenon in the background.
Send the answers via my account. You can log the cache as a found immediately. If there is anything to clarify, i will contact you. Logs without sending the answers will be deleted without any comment.