Stadscache Amersfoort Multi-cache
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(regular)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Stadscache Amersfoort
Deze cacheroute van ca. 4 km voert je langs een aantal karakteristieke monumenten van de stad en zal ook een aantal minder opvallende interessante zaken laten zien (in de omschrijving met een 
aangegeven).
Betaald parkeren kan je bij N52°09.616' E005°22.844' (bereikbaar vanaf de rotonde).
Buiten kantoortijden kan je gratis parkeren bij N52°09.695' E005°22.776'. Dit punt is echter iets lastiger te bereiken.
Amersfoort is ontstaan op de plaats waar een aantal beken bij elkaar kwamen in de Eem (of Amer) en waar een doorwaadbare plaats (een voorde) ontstond. Hier kwamen de scheepvaartroute en de wegen naar het Noorden en het Oosten samen en ontwikkelde zich al vroeg een handelsnederzetting. In 1259 kreeg Amersfoort stadsrechten en werd begonnen met de bouw van eerste stadsmuur. Nog geen eeuw later was de stad al te klein en werd een nieuwe stadsmuur opgetrokken. Deze werd in 1451 gesloten. De stenen van de oude stadsmuur werden hergebruikt voor de bouw van huizen op de fundamenten van de muur, de zogenaamde muurhuizen. Zowel de binnenmuur als de buitenmuur is nog steeds duidelijk herkenbaar aanwezig.
Op weg naar het eerste waypoint kom je op nummer 18 langs de stadsbierbrouwerij De Drie Ringen.
A: Museum Flehite
N52°09.474' E005°23.173'
Museum Flehite is gevestigd in drie muurhuizen. In het museum wordt uitgebreid aandacht besteed aan de geschiedenis van Amersfoort, van de Middeleeuwen tot ongeveer 1800. Onder andere is hier een maquette te zien van de tredmolen zoals die in de Koppelpoort (punt J) aanwezig is. Ook wordt uitgebreid aandacht besteed aan de beroemde Amersfoorters Johan van Oldenbarnevelt, staatsman tijdens de Tachtigjarige oorlog, en Everhard Meysters, de man die de stad de bijnaam Keistad bezorgde (zie ook punt D).
Hoe heet de brug over de Eem die het dichtst bij het museum ligt?
- Flehitebrug: A=13
- Croontjesbrug: A=22
- Bollebrug: A=13
- Eembrug: A=4
Vervolg je route over bovengenoemde brug. Als je de stad inloopt zie je aan je rechterhand een wit huis, waaruit water de gracht in loopt. Dit water borrelt op uit één van de natuurlijke bronnen die vroeger onder andere gebruikt werden om het Drie Ringen bier te brouwen.
Let ook op het bijzondere afwateringspunt in de kademuur aan de overkant. Als je oplet zul je meer van dergelijke ornamenten in de kademuren aantreffen.
B: Onze Lieve Vrouwetoren
N52°09.312' E005°23.247'
De kerk met toren werd gebouwd tussen 1444 en 1500, nadat (volgens de legende) door toedoen van een aanstaande kloosterlinge een eenvoudig beeldje van Onze Lieve Vrouw in de toenmalige kapel terecht kwam. Het beeldje bleek geneeskrachtige gaven te hebben en daarop werd besloten een kerk voor dit wonderbaarlijke Mariabeeld te bouwen. De kerk is in 1787 afgebrand, waarbij de toren behouden is gebleven. De contouren van de kerk zijn op het plein zichtbaar gemaakt. De toren van bijna 100 meter hoog heeft een heel specifiek extra hoektorentje en symboliseert hiermee de Heilige Maagd met Kind. Er zitten twee carillons in de toren die beide bespeeld kunnen worden.
De toren is het kadastrale middelpunt van Nederland (RD 155000 463000).
Wanneer hebben opgravingen de fundamenten van de kerk op het Onze Lieve Vrouwekerkhof bloot gelegd?
Omdat het informatiebord (hopelijk tijdelijk) weg is, hierbij een andere vraag die ook tot het juiste antwoord leidt:
In welke eeuw werd de Onze Lieve Vrouwetoren gebouwd?
- 14e eeuw: B=21
- 15e eeuw: B=15
- 1986: B=15
- 2000: B=9
Loop naar de straat die je ziet als je de toren aan je rechterhand en het plein aan je linkerhand hebt. Op de hoek (schuin tegenover hotel Lange Jan) zie je “Het verlangen naar een beeld”.
C: Vrouw en de Zakkendrager
N52°09.247' E005°23.244'
Dit beeld van Marius van Beek symboliseert de ontstaansgeschiedenis van Amersfoort.
Waar trekken die, die door het water trekken, nog meer doorheen?
- door het bos: C=5
- door de steen: C=7
- door het land: C=14
- door het hout: C=14
Loop een paar meter de dichtstbijzijnde winkelstraat (de Langestraat) in. Aan de rechterzijde vind je twee periscopen. Hiermee kan je het gemetselde gewelf onder de Langestraat zien. Dit anders onzichtbare gewelf is een rijksmonument.
D: De Kei
N52°09.162' E005°23.201'
Amersfoort wordt ook wel Keistad genoemd en de Amersfoorters Keitrekkers. Hier ligt de steen die dit allemaal veroorzaakt heeft. Deze Scandinavische steen is na een weddenschap in 1661 door 400 Amersfoorters naar de stad getrokken. Dit leverde toentertijd zoveel spot op dat de kei jaren op de Varkensmarkt begraven is geweest en na een hoop omzwervingen door de stad uiteindelijk op deze plek is terechtgekomen.
Sinds wanneer staat de Kei op een voetstuk?
- sinds 1545: D=9
- sinds 1661: D=22
- sinds 1903: D=14
- sinds 1954: D=5
Op de route naar het volgende punt kom je langs 12 keien die door diverse landen aan de stad zijn geschonken. Vooral de 6e vind ik bijzonder, maar de anderen zijn dat zeker ook.
E: Waterpoort Monnikendam
N52°09.223' E005°23.545'
Op deze plaats komt de Heiligenbergerbeek de stad binnen om samen met aan aantal andere beken de Eem te vormen.
Wat is de huidige hoofdfunctie van deze waterpoort?
- monument: E=9
- restaurant: E=12
- sterrenwacht: E=20
- hangplek voor ouderen: E=5
Loop over de Monnikendam en neem de eerste straat links. Aan de rechterkant op nummer 80 is een als woonhuis in gebruik zijnde kerk. Deze is helaas niet te bezichtigen.
F: Plompe toren
N52°09.360' E005°23.556'
De Plompe toren heeft ook andere namen: Dieventoren (van 1554 tot eind 19e eeuw was het een gevangenis) en Latijntje (het open torentje met klok stond oorspronkelijk op de Latijnse School). De Plompe toren was van oorsprong geen poort. Deze onderdoorgang is pas in 1942 aangebracht.
Hoeveel lampen hangen er (of horen er te hangen) in de onderdoorgang?
- geen: F=11
- één: F=14
- twee: F=8
- drie: F=9
Ga door de poort de stad binnen en sla rechts af Muurhuizen in. Op nummer 109 is het Secretarishuisje. Deze kenmerkt zich door de verschillende bouwstijlen die er in de loop der tijd zijn aangebracht. Hier woonde, de naam zegt het al, in 1776 de stadssecretaris.
G: Kamperbinnenpoort
N52°09.429' E005°23.581'
Deze poort is waarschijnlijk niet de oorspronkelijke poort. Dit kan je onder andere zien aan het feit dat de poort buiten de muurhuizen uitsteekt. Zeker is dat de overspanning is afgebroken toen de poort zijn functie verloor. De boogvormige overspanning is pas in 1931 weer aangebracht.
Wat is er gevestigd in deze stadspoort?
- stadsduiventil: G=5
- restaurant: G=20
- elektriciteit huisje: G=21
- hangplek voor jongeren: G=5
Loop door de poort de stad in tot aan het beeld van de heraut. Aan de linkerkant kan je heerlijke zelf gesneden en versgebakken friet eten.
H: De Hof
N52°09.381' E005°23.398'
Hier was in vroegere tijden het bestuurlijk centrum van de bisschoppelijke domeinen van de Bisschop van Utrecht. Ook heeft van 1536 tot 1824 op De Hof het stadhuis van Amersfoort gestaan. Bij de ingang van de St. Joriskerk hangt een plaquette waarop je de oorspronkelijke plattegrond van De Hof kunt zien. In het midden van het plein is de Stadsbron te vinden. Deze van oorsprong 15e eeuwse waterput is nu een fontein met een wel heel letterlijke spuitmond.
Tegen de St. Joriskerk is de boterhal aangebouwd. Op het dak hiervan staat torentje met een klokkenspel dat elk heel uur speelt. Wat is er te zien nadat het klokkenspel gespeeld heeft?
- St. Joris die de draak verslaat: H=9
- Er komt een weermannetje tevoorschijn: H=11
- Een boterdrager komt naar buiten: H=14
- St. Joris kust de laatst geredde maagd: H=15
(Soms blijven de deurtjes dicht. In dat geval vertaal je het Romeinse jaartal onder de deurtjes, tel hier 7 jaar bij op en gebruik voor H het gemiddelde van de laatste drie cijfers)
Rondom het Hof is, zoals je ziet, veel horeca aanwezig. Maar voor echt goede koffie ga je naar Coffee Corazon (N52°09.360' E005°23.341'). Hier kan je genieten van diverse soorten verse koffie en versgebakken taart en op de eerste verdieping kunnen je kinderen lekker spelen en is Internet toegang gratis beschikbaar (PC's aanwezig).
I: Mandaatgebied
N52°09.417' E005°23.406'
Op deze plek was vroeger een huisjescomplex gevestigd dat een apart rechtsgebied binnen de stad vormde (een immuniteit of mandaatgebied) voor 10 kanunniken verbonden aan de kerk. Het enige overblijfsel van het mandaatgebied is het Mandaathuisje. Dit vind je tegenover de Gerfkamer (sacristie) van de kerk.
Hoe heet het café dat tegenwoordig in het Mandaathuisje is gevestigd?
- Onder den Linde: I=4
- Onder de Lindenboom: I=9
- Onder de Linden: I=18
- Onder de Linde: I=19
Eén blok links van dit café vind je net om de hoek een curiosa zaak ‘Goed Gevonden’ waar het heerlijk rondneuzen is en waar je leuke en rare dingen kan vinden (wij hebben hier onze Travelbug ElleBel gekocht).
Ga verder via N52°09.458' E005°23.303'. Volgens de overlevering was hier de doorwaadbare plaats in de Amer waar de stad zijn naam aan dankt. Aan de overzijde van het water zie je het gebouw van het Leger des Heils. Let op de aparte manier waarop de Romeinse 4 geschreven is. Dit was destijds de gebruikelijke schrijfwijze.
J: Koppelpoort
N52°09.541' E005°23.135'
De Koppelpoort (1400) is zowel een land- als een waterpoort. Hier verlaat de Eem de stad weer. In de Koppelpoort zijn zorgvuldig gerestaureerde tredmolens te vinden. Door in deze tredmolens te lopen kan een 2000 kilo wegend schot in de Eem neergelaten worden om op die manier de toegang tot de stad via het water af te sluiten. Aan de buitenkant van de poort is een houten uitbouw waar vanaf de aanvallers met hete olie of gloeiend mout bestookt konden worden.
Aan de binnenzijde van de landpoort vind je een plaquette met een stadsplattegrond van rond 1580. Hierop kan je een indicatie vinden in welke richting ooit de belangrijkste handelsroute (niet vaarroute!) de stad doorkruiste. Welke richting was dat waarschijnlijk?
- N-Z: J=1
- O-W: J=19
- NO-ZW: J=10
- NW-ZO: J=5
K: 't Sasje
N52°09.614' E005°22.974'
Tot voor een aantal jaren was hier een arbeiderswijk die heeft moeten wijken voor de vooruitgang. Het beeld 'De Zakkendrager' verwijst naar de sassianen die op deze plek meestal hun hele leven hebben gesleten.
Hoe lang heeft 't Sasje bestaan?
- 75 jaar: K=14
- 100 jaar: K=13
- 125 jaar: K=5
- 150 jaar: K=20
Je hebt nu alle informatie bij elkaar om het eindcoördinaat uit te rekenen.
Ga lekker op het 'strand' van Zandfoort aan de Eem zitten om de eindcoördinaten uit te rekenen.
L = A+B+C+D+E+F+G+H+I+J+K =
M= I-J =
N= L+543 =
O= D+F+H =
P= (CxL)-78 =
Controle: M+N+O+P=1560
Je vindt de cache op:
N52° M.N' =
E05° O.P' =
Zoek alleen op de wal!
Log de cache zonder op te vallen.
Verstop de cache weer goed. Er komen hier veel mensen langs.
17 juni 2016: De cache is alweer voor de 7e keer verplaatst ivm 'spontane' verdwijningen. De nieuwe locatie geeft wel ruimte voor een grotere cache en dus voor TB's.
Additional Hints
(Decrypt)
Ubhgra xvfg