GCZKWZ Historisch Colhorn (Multi-cache) in Noord-Holland, Netherlands created by Geitel

This cache has been archived.

GeoGuy: Je cache is door mij gearchiveerd in verband met het te lang op disabled staan.

Mocht de cache, of onderhoud van de cache, aan je aandacht ontsnapt zijn, en je de cache alsnog weer nieuw leven wilt inblazen, dan graag even een berichtje via email.
Als de cache binnen 3 maanden hersteld of herplaatst is, wil ik de cache wel terughalen uit het archief, mits deze aan de dan geldende voorwaarden voldoet.

Met vriendelijke groet,
GeoGuy
Geocaching.com Community Volunteer Reviewer

GCZKWZ ▼

A cache by Geitel Message this owner

Hidden : 12/18/2006

Difficulty:

Terrain:

Size: Size: regular (regular)

Join now to view geocache location details. It's free!

Watch

How Geocaching Works

Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions in our disclaimer.

Geocache Description:

Historische rondwandeling Zuiderzeedorp Kolhorn

Let op! De cachelokatie is op 13 juli 2008 gewijzigd na een cacherip.

In vroeger tijden lag het dorp Kolhorn aan de Zuiderzee. Door diverse inpolderingen is dit tegenwoordig niet meer het geval, en ligt het midden in het land. Het dorp zelf ligt er nog echter nog bijna hetzelfde bij als in de tijd dat het nog wel aan de Zuiderzee lag. Deze cache is geheel gewijd aan het dorp Kolhorn en de historie van dit dorp.

De cache start op een parkeerplaats en is een rondwandeling van ca 5 km. Dit kan wandelend of met de fiets gedaan worden.

Als je alleen de cache wilt doen en verder niets wilt lezen over Kolhorn, lees dan alleen de dikgedrukte stukken text.


Ansichtkaart uit 1915		Ansichtkaart uit 1964

De naam Kolhorn was oorspronkelijk Colhorn. Dit heeft te maken met de vroegere ligging van het dorp. De dijk maakt midden in het dorp een haakse bocht van 90 graden. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de hogere ondergrond die er kennelijk was. "Horn" betekent een stuk land dat uitsteekt in het water. Col betekent een hoger gelegen stuk land.
Er is ook een versie dat "col" koud betekent, of zelf heks, maar aan deze verklaringen wordt minder waarde gehecht.

In het jaar 1333 werden twee dorpen door de Zuiderzee verzwolgen. Deze dorpen (Heerenkoog en Gawijzend) lagen ten noorden van het huidige Kolhorn. Er werd ten zuiden van deze twee dorpen een inlaagdijk aangebracht, de Westfriese omringdijk. Inlaagdijk betekent een dijk achter een dijk die aan het water prijs moest worden gegeven. Ongeveer rond het jaar 1500 waren de eerste huizen in Kolhorn gevestigd. Het was echter absoluut geen oord om prettig te wonen. Het dorp resteerde in die tijd onder de Heerlyckheidt Schagen. Het dorp Kolhorn was voor de heer van Schagen een verbanningsoord voor uitschot en armlastigen uit de stad.

Dit heeft enorm lang een grote invloed gehad op het dorp. Er kwamen veel meer dan in andere dorpen en steden besmettelijke ziektes voor. Ook is er weinig geschreven woord bekend, in Kolhorn woonden werkers, geen schrijvers.

Het winnen van wier (voor onder meer de dijkversterking) was een grote bron van inkomsten in die tijd. Dit blijkt oook uit de vele namen in de buurt zoals Wieringerwaard, Wieringerwerf en Wieringen. Kolhorn kreeg ook snel een haven functie voor heel Westfriesland. Het water achter de dijk werd zo breed gemaakt, dat de schepen er konden keren. Dit water heet daarom nu nog het Keern. Er werden goederen van de zeeschepen in de kleinere schepen achter de dijk overgeslagen, en andersom. Belangrijke zaken die overgeslagen werden waren vee, de Friese gele bakstenen, hout, rogge, zout uit Deventer, turf uit Drente en na 1713 ook keien en stenen voor dijkversterking (de paalworm was ontdekt en was een ernstige bedreiging voor de dijken).

De eerste inpoldering waarmee Kolhorn te maken kreeg was de inpoldering van de Wieringerwaard. Dit gebeurde in 1610. Het dorpsgenootschap "De Kreyl" dat ten noordwesten van Kolhorn ligt, lag niet meer aan de Zuiderzee.

Dit is een detail van de kaart die in 1647 te Amsterdam is gepubliceerd door Willem Janszoon Blaeu.

De kaart moet ca. 90 graden naar links worden gedraaid om met het noorden naar boven te wijzen.

Op de kaart is de in 1610 ingepolderde Wieringerwaard te zien.

Aan de bovenkant van de kaart waar het brede water dat vanuit Kolhorn omhoog loopt de is nog net wat bebouwing van Schagen te zien.

De 17e eeuw was de welvarende tijd van de VOC. Deze tijd was daarmee ook de bloeiperiode van Kolhorn. In steden als Medemblik, Hoorn en Enkhuizen verrezen enorme magazijnen, koopmanshuizen en indrukwekkende grachtenpanden. Dit alles niet in Kolhorn. De hoofdactiviteit blijft het overslaan van goederen van de grotere schepen in de kleinere schepen achter de dijk. Daarnaast gebeurde het ook steeds vaker dat er goederen op volle zee werde overgeslagen, omdat door de inpolderingen de Zuiderzee begon dicht te slibben. Hierrdoorkonden de zwaar beladen zeeschepen de havens van Hoorn, Enkuizen, Medemblik en Amsterdam niet meer bereiken. De Kolhorners hadden kleine schepen waarin dan op zee een deel van de lading werd overgezet. Hierdoor hadden de zeeschepen minder diepgang en konden ze doorvaren. De lichter bracht dan zijn deel van de lading verder naar de bestemming. Dit leverde voor Kolhorn zelf weinig overslag op. Boze tongen beweren dat er nog wel eens wat lading verdween, dit dan vooral door Piet, Jan of Klaas Kaper. Deze naam vindt u nog steeds in Kolhorn.

In deze glorietijd worden er steeds meer huizen gebouwd, waardoor de komst van een herberg niet uit kan blijven, dit wordt "De Rode Leeuw". Ook word in het midden van de 17e eeuw een kerk gebouwd.

In de 18e eeuw groeit Kolhorn gestaag door. Tot er in 1788 een zeer grote brand uitbreekt. De jaren daarna is Kolhorn in de ban van het opnieuw opbouwen van de huizen. Als dat gereed is lijkt de rust in het dorp terug te keren, maar in 1817 wordt het Noordhollands kanaal geopend.
Dit heeft tot gevolg dat het lichten van de schepen, nog steeds een grote activiteit, niet meer nodig is, omdat de schepen direct naar Amsterdam kunnen. Het dorp moest zich vanaf dat moment meer gaan richten op de visvangst. Deze is echter in de buurt van Kolhorn in die tijd niet geweldig.

		In 1844 worden de Groetpolder en de Waardpolder drooggelegd. Vanaf dat moment ligt Kolhorn niet meer aan de Zuiderzee. Wel kan via het Kolhornerdiep en de nieuw aangelegde zeesluis de zuiderzee nog bereikt worden. Al snel slibt echter het Kolhornerdiep dicht, waardoor de grote schepen de haven van Kolhorn niet meer kunnen bereiken. Voor de bevolking van Kolhorn betekent dit veelal solliciteren naar baantjes als sluiswachter, opzichter, molenaar of brugwachter. De komst van deze twee nieuwe polders leverde een hoop werkgelegenheid op voor landarbeiders, maar dan alleen in de seizoenen. Er kwamen dan ook mensen van heinde en verre om in de polders te werken. De mensen werden door de lokale bevolking als zwervers beschouwd. De mensen werden zeer slecht ondergebracht. De drooggelegde Groetpolder en Waardpolder bleven echter behoorlijk drassig en zout. Dit is geen goede bodem voor bijvoorbeeld graan. In Zeeland hadden landbouwers echter ontdekt dat de meekrap plant het op dergelijke grond prima doet. Dit zorgde ervoor dat er zeer veel meekrab verbouwd werd. Meekrab is een plant waarbij de wortels op land gedroogd worden. Daarna wordt het in een meekrab fabriek verwerkt tot kleurstof poeder. Dit is een geel poeder waarmee bv textiel gekleurd werd.
Landkaart uit 1867. Hierop zijn de groetpolder en de waarpolder te zien, evenals het brede water naar de zee, het Kolhornerdiep.

Echter het zit Kolhorn weer niet mee want in 1870 wordt uitgevonden hoe er via een chemische manier kleurstof gemaakt kan worden. Dit leidt er toe dat in 1875 de meekrapcultuur alweer stopt in de regio.

De volgende manier om brood op de plank te krijgen dient zich dan begin 20e eeuw aan. Ansjovis. In het Wieringermeer, dat direct achter de zeesluis ligt, wordt ansjovis ontdekt. Kolhorn stort zich op de goed verdienende ansjovis-visserij. De top jaren van de ansjovis visserij liggen tussen 1925 en 1930.Dan echter wordt de broodwinning van Kolhorn wederom verstoord. De Wieringermeer wordt ingepolderd. Kolhorn is definitief geen Zuiderzee dorp meer.

Met dit stuk geschiedenis starten we de rondwandeling.

Parkeer uw auto op: N 52°47.627' O 4°53.658'

De parkeerplaats waar u nu op staat was vroeger water. Op de onderstaande plaatjes is dat heel goed te zien.


Deze foto is genomen in 1929. Het is het uitzicht waar u nu staat op de parkeerplaats naar het westen gekeken. U kunt de Rode Leeuw nog herkennen. Het was de vaste ligplaats van de Winkel 1, uit het naij gelegen dorp. Op de achtergrond staan de stokken om de ansjovis netten te drogen en te boeten (repareren).		Deze foto is van 1926 en is het uitzicht naar het oosten. Het is de Kolhorn 21 van Jan Geel op de helling. Elk seizoen ging een schip op de helling om nagezien, gebreeuwd (naden dichtmaken met pek en touw) en gepekt te worden. Op de foto links is het huidige cafe 't Anker te zien, dat in 2006 door brand beschadigd is.

Loop nu over de dijk naar het volgende punt N 52°47.535' O 4°53.549' (WP01)


Foto genomen in 1910. Links is de Groetpolder. Destijds liep er ook nog een kanaal naar Lutjewinkel.		Op deze foto uit 1930 is het kerkje te zien. De naam van het kerkje betekent "tot zover heeft God ons geholpen".

Beantwoord op WP01 aangekomen de volgende vragen:
A= Het aantal keer dat de letter “e” voorkomt in de naam van dit kerkje
B= Het vierde cijfer (dat van de enkele jaren) van het jaartal dat op de steen vermeld staat.

Loop nu via N 52°47.569' O 4°53.601'(WP02) naar N 52°47.608' O 4°53.583' (WP03)

Tijdens deze wandeling loopt u door het Keern. Deze kant van het binnenwater is de kant waar de armere mensen uit Kolhorn vroeger woonden. Dit is te zien aan de zeer kleine huizen. Deze huizen werden vaak door meerdere gezinnen bewoont.

De plaats waar u uit gekomen bent was vroeger een kleine scheepswerf. Hier werden aan de binnenvaartschepen die hier kwamen reparaties verricht. Het keern was het punt waar de schepen die vanaf links uit Amsterdam en het overige achterland kwamen hun lading haalden of brachten. Het water dat u voor u ziet was vroeger breder, zodat de schepen hier konden keren. Vandaar de naam van deze buurt “Keern”.
U heeft hier tevens een mooi zicht op de "overtuinen" van de Nieuwe streek. Dat is aan de overzijde van het water. Deze overtuinen zijn zeer karakteristiek voor een Zuiderzee dorp, en nergens is dit zo goed bewaard gebleven als in Kolhorn.

Beantwoord op WP03 aangekomen de volgende vragen:
C= Het aantal horizontale planken op de vlonder, gedeeld door 4
D= Het aantal bankjes dat hier staat, tel er vier bij op.

Loop nu door naar N 52°47.655' O 4°53.578' (WP04)


Foto genomen in 1908. Duidelijk te zien is de "schoolbrug". Voor deze brug bevond zich een trap naar de aanlegsteiger. Ook was er een glijbaan. Deze dienden bijna voor de overslag van goederen over de dijk.		Deze foto uit 1925 is genomen vanaf de overzijde van het water. De ansjovis visserij was destijd een grote bron van inkomsten. Geheel links boven op de foto is ongveeer de plek waar u nu staat.

Beantwoord op WP04 aangekomen de volgende vraag:
E= 7+Het aantal keer dat de letter "R" in de naam van dit museum voorkomt

Verder op de dijk staat een ander museum genaamd “OpZeeLand”. Voor 2 euro kunt u deze interessante musea bekijken. Indien u tijd heeft en het museum geopend is, is dit zeker een aanrader!
De waterhuishouding van Kolhorn is in eerste instantie geregeld door drie strijkmolens. Dit is vervolgens overgenomen door een stoomgemaal. Als laatste is er een electrisch gemaal voor in de plaats gekomen. Dit gemaal staat u nu vlak naast. Het oude stoomgemaal is er ook nog, naar die plaats gaan we nu toe.

Loop nu over de dijk naar N 52°47.815' O 4°52.916' (WP05) (ga niet over de grote witte brug).


Foto uit 1904. Het stoomgemaal dat na de molens de waterhuishouding regelde. Het gemaal doet nu dienst als een autogarage.		Op deze foto uit 1926 is het stoomgemaal te zien, maar ook nog de drie strijkmolens die dienst deden voordat het stoomgemaal actief was.

U bent nu op een plek genaamd de molenkolk. Dit is een zeer belangrijk punt geweest voor de waterhuishouding van Kolhorn en het achterland. In 1740 zijn hier drie strijkmolens gebouwd. Deze molens maalden het water uit de benedenkolk in westelijke richting naar de bovenkolk.

Steek de weg over (pas op, drukke weg!!!) naar N 52°47.938' O 4°52.734' (WP06)
Aangekomen op WP06:
F=Het tweede cijfer van het jaartal (het hondertal) wanneer de oostdijk is aangelegd, trek er 1 van af.

De oostdijk was belangrijk voor het inpolderen van de Wieringerwaard. In de inleiding staat een landkaart met de inpoldering van de polder, met daarop duidelijk te zien de Oostdijk.De oostdijk is momenteel afgegraven. De rij windmolens volgt precies de richting van de dijk. Dus links van de molens is Wieringerwaard, rechts er van is Waardpolder.

Wandel nu via N52°47.976' E4°52.486' (WP07) richting N52°47.524' O4°52.525' (WP08)

U komt nu door het buurtgenootschap De Kreil. Het buurtgenootschap dankt zijn naam aan het Creiler Woud dat hier ooit gestaan heeft. Dit is een groot bos, bekend van de jachtpartij die Floris II van Holland er in 1119 organiseerde, dat liep ongeveer van Texel tot Enkhuizen. Tijdens de storm van 2 november 1170 werd het Creiler Woud verzwolgen door de Zuiderzee. Resten van het Creiler Woud zijn nog steeds terug te vinden op de bodem van het IJsselmeer. Ook de naam van Kreileroord verwijst naar het Creiler Woud.

Aangekomen op WP08:
Bij de pilaar aangekomen is de vraag wat er inklapte? De ………..
G= Het aantal keren dat de S in dit woord zit.

Vervolg de weg naar het punt N 52°47.329' O 4°53.136' (WP09)

Aangekomen op WP09:
H=Aantal betonnen palen dat van de brug in het water steekt -1.

Op dit punt kwamen de twee kanalen samen. De draai was vanuit Barsingerhorn naar het kanaal dat “invoegt” erg moeilijk te maken. Er is daarom door de mensen uit Barsingerhorn bedongen dat er een verkorte zijtak zou komen naar Amsterdam. Hierdoor is er een eilandje ontstaan, waar u nu alle moestuintjes op ziet. Het extra kanaal is echter bijna geheel weer dichtgeslibt.
U ziet tevens de restanten van een sluisje (achter het eilandje). Dit sluisje is ontstaan in 1655 om de Schager en Niedorper Cogge van elkaar te scheiden. Ga eens lekker op de rand van dit sluisje zitten en geniet van de rust (en als u geluk heeft het kabbelende water).
Loop verder naar N 52°47.519' O 4°53.444' (WP10)
Hier begint de Nieuwe streek. Dit was de rijkere buurt van Kolhorn, hetgeen u aan de huizen duidelijk kunt zien.

Wandel de nieuwe streek af tot aan nummer 10.

Let bij nummer 36 even goed op. Daar staat in de overtuin een oude toilet. Erg leuk om te zien met het hartje in de deur. Wat nog leuker is is dat er ook nog een echte mannen urinoir is aangebracht, of zoals ze dat noemden, een plasgoot. Dit is het witte gootje aan de rechter zijde aan de toilet, met aande voorkant een schot om het allemaal toch wel een beetje prive te houden. Erg leuk!

Bij nummer 10 aangekomen, neem het jaartal dat dit huis voor het laatst is afgebrand.
I= Het tweede cijfer (honderden jaren), trek het vierde getal er af (enkele jaren), en vermenigvuldig de uitkomst met 2

Op maandag 15 september 1788 om ca 17:30 is er een brand ontstaan in Kolhorn. Deze brand ontstond in de bakkerij. Dit mondde uit in een enorme brand, die uiteindelijk 21 huizen in de as legde. De gehele oude streek ging verloren, de gereformeerde kerk, en de Mennonietenkerk (aan de nieuwe streek, ongeveer op nummer 35). De oorzaak dat deze brand zo enorm uit kon breiden was dat de huizen destijds van hout waren, en dat de hulp brandweerlieden grotendeels op zee waren.
Het unieke van deze brand is dat deze tot in detail is beschreven door 2 mensen, de leraar en een dichter. De dichter was Symon Butter. Hij heeft een gedicht van 160 regels gemaakt over de brand. Dit is in Haarlem gedrukt en door heel Noord Holland verspreid met de vraag om een gift.
Er is destijds met deze collecte een bedrag opgehaald van € 18.024,65. Dit was een gigantisch bedrag voor die tijd, maar niet voldoende voor de wederopbouw. Met leningen van de Staten van Holland en West-Friesland is men er toch gekomen.

Loop nu een klein stukje terug en sla rechts af richting N 52°47.624' O 4°53.498' (WP11)

In 1646 was het aantal inwoners zo groot, dat Kolhorn een eigen kerk krijgt. Dit was een teken van belangrijkheid. De kerk werd op een terp gezet en was opgebouwd vooral uit hout. Alleen het onderste stuk muur was gemaakt van "Friese geeltjes". Bij de brand in 1788 is de gehele kerk verloren gegaan, alleen de stenen stonden er nog.
Dit fundament is gebruikt voor de huidige kerk. Het verschil in stenen is tot op de dag van vandaag te zien.
Ga, als de kerk geopend is, zeker even de kerk in. Het opvallende is dat de graven klein zijn. Dit komt omdat de mensen verticaal begraven werden.

Loop vanaf het genoemde coördinaat door naar het Noordoosten tot aan de oude streek. Sla op de oude streek rechts af tot u op het coördinaat N 52°47.654' O 4°53.537' (WP12) bent. Ga zo nauwkeurig mogelijk op deze plaats staan en kijk naar het raam boven de deur van nummer 44. Als u goed kijkt kunt u in de spiegeling van dit raam ziet wat de bezigheden hier vroeger waren.
J= Het aantal letters van het derde woord.


Op deze foto poseert Bakker J. de Adel voor zijn bakkerij. Jaartal foto onbekend.		Op deze foto uit 1934 poseert de jeugd uit Kolhorn op de schoolbrug.

Dit is het einde van de rondwandeling. Als u alle vragen heeft beantwoord heeft u voor alle letters een getal in kunnen vullen.

De Cache ligt op N 52 AB.CDE O 4 FG.HIJ
NB: De medewerkers weten van de plaatsing van de cache.

Additional Hints (Decrypt)

Ubhgra xvfg

Decryption Key

A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|M
-------------------------
N|O|P|Q|R|S|T|U|V|W|X|Y|Z

(letter above equals below, and vice versa)

This cache has been archived.

Watch

Geocache Description:

Attributes

Inventory

Bookmark Lists

Historisch Colhorn Multi-Cache

This cache has been archived.

Watch

Geocache Description:

Attributes

Inventory

Bookmark Lists