Verleden, heden en toekomst…
In de nacht van 20 januari 1942 vlogen vijf Handley Page Hampden –bommenwerpers van het 49ste squadron ("Cave canem" ("Beware of the dog") van de Royal Air Force een missie naar het Duitse Emden. Twee toestellen keerden zonder hun bommen op Emden gedropt te hebben terug naar de basis, vanwege ijsvorming aan de vleugels. Twee Hampdens dropten hun bommen boven het doelgebied. Eén bommenwerper zou zijn thuisbasis nooit bereiken…
Het betrof hier de Handley Page Hampden “S” for Sugar van Flying-Officer Alexander Muir Harvey. De bemanning bestond verder uit: Sgt. William Gray (bommenrichter); Sgt.John William Hallam (radiobediende en boordschutter) en Sgt. Richard Mannering Knapman (boordschutter). Het toestel werd onderschept door de Messerschmitt Bf-101 G van Oberfeldwebel Paul Gildner van de Nachtjagdgeschwader 2 opgestegen van de basis Leeuwarden. Neergeschoten boven de stad Groningen stortte de Hampden uiteindelijk te pletter in een weiland in het gehucht Oude Roodehaan, even onder Groningen. Alle inzittenden kwamen hierbij om het leven. Ze werden begraven op de begraafplaats van de toenmalige gemeente Noorddijk, waartoe Oude Roodehaan behoorde.
Verleden, heden en toekomst is de naam van deze cache. Verleden, omdat de route je zal voeren van de crashplaats van de Hampden “S” naar de laatste rustplaats van de bemanning van het toestel. Heden en toekomst, omdat de route leidt door een gebied wat de komende jaren enorm zal veranderen door de aanleg van Meerstad. Industriegebied, de oude rivierloop van de Hunze, oude kerken, de oudste boom van Groningen: je zult het allemaal tegenkomen. Het begin van de route is niet mooi, maar wees gerust naarmate je verder bij het einddoel komt zal het landschap veranderen en wordt de route ook aantrekkelijker. Van beginpunt tot eindpunt is het ongeveer 9 kilometer en kan het beste op de fiets of met de auto gedaan worden (al zul je dan soms moeten omrijden en uit de auto moeten), maar de cache-route is primair als fietsroute bedoeld. Wandelen valt niet aan te raden omdat je ook weer 9 kilometer terug moet.
De route
Waypoint 1:
N53 12.584 E6 36.682
Je bevindt je nu in de het buurtschap Oude Roodehaan. Misschien een beetje vreemd, zo tussen de bedrijventerreinen. Maar dit is het gebied waar in de nacht van 20 januari 1942 de Hampden neerstortte. Het is nu waarschijnlijk moeilijk voor te stellen, maar het gebied waar je je in bevindt, is het stroomgebied van de Hunze. De Hunze is behoorlijk toegetakeld: zij viel grotendeels ten offer aan de menselijke vooruitgang. Ze werd rechtgetrokken, afgedamd, gekanaliseerd en naar de stad geleid. Van de brede, kolkende stroom die in de laatste ijstijd water naar de lager gelegen zeekust afvoerde is niets meer over. Dit alles is echter voorbij. Sinds mensenheugenis is de Hunze een bescheiden rivier, gevoed door het overtollige regenwater dat uit de Drentse hoogvenen stroomde. Eeuwenlang droeg de rivier dit veenwater naar de zee. Niet gehinderd door reliëf koos de rivier een grillige loop, vol kronkels en bochten, meanders genoemd. Hier ten oosten van de stad Groningen zijn deze meanders nog duidelijk in het landschap te herkennen. De weg die in zuidoostelijke richting gaat slingert over de oude oeverwal van de rivier.
Welke kleur heeft het metalen hekwerk van de boerderij links van de weg? Zet de eerste letter van de kleur om in een letterwaarde (volgens A=1, B=2). Dit is A.
Op naar het volgende waypoint. De volgende aanwijzing bevindt zich op 106 graden (true North) 636 meter vanaf het eerste waypoint.
Waypoint 2:
Aangekomen bij het tweede waypoint moet je op zoek naar een hoog blauw/wit object, met daarop een getal wat uit vijf cijfers bestaat. Het derde cijfer van dit getal is B.
Waypoint 3:
N53 12.865 E6 38.477
Reizend vanaf het tweede waypoint naar het derde zul je de bedrijventerreinen van Groningen achter je laten. Je bent onderweg naar Engelbert, een dorp onderdeel uitmakend van de gemeente Groningen. Het dorp ligt in een gebied waar een grote stadsuitbreiding is gepland: Meerstad. Meerstad is een project van de provincie Groningen wat te vergelijken is het Blauwe Stad project. In het project wordt een deel van het landbouwgrond tussen Engelbert en Harkstede onder water gezet, waardoor een groot meer ontstaat. Daarnaast worden er nieuwe woonwijken gebouwd en natuurgebieden aangelegd. De redenen om Meerstad aan te leggen zijn het creëren van woonruimte en nieuwe werkgelegenheid, daarnaast hoopt men te kunnen concurreren met de Friese meren op het gebied van watersport. In de Meerstad-plannen zal Engelbert zijn dorpskarakter behouden.
In het dorp kom je een wegaanduiding tegen. Tel de afstand naar Groningen en de afstand naar Westerbroek bij elkaar op. Dit is C.
Waypoint 4:
N53 13.345 E6 38.176
Je staat nu bij de Martinuskerk, gebouwd omstreeks het jaar 1200. De kerk werd in 1250 naar het westen verlengd. De westgevel werd in 1731 en in 1905 vernieuwd. In de kerk zijn nog een aantal van de oorspronkelijk twaalf nisjes voor de apostellichten bewaard gebleven. Een aantal worden door wijdingskruizen gemarkeerd. Het orgel dateert uit 1822 en werd gebouwd door J.W. Timpe. Sinds 1974 is de kerk eigendom van de Stichting Oude Groninger Kerken.
Uit welk jaar dateert de preekstoel. De laatste twee cijfers vormen het getal D.
De volgende aanwijzing kun je vinden bij de oudste boom van de gemeente Groningen. Deze boom bevindt zich op waypoint 5 en dit waypoint wijst 171 graden (true North) naar waypoint 4. De afstand is 1400 meter. (Waarschuwing: Als je op de provinciale weg uitkomt, zit je niet goed!)
Indien je op de fiets bent is het het leukst om het Kerkpad te volgen. Dit fietspad ligt ongeveer 50 meter links naast de Martinuskerk. In het akkerland rechts van het pad zijn rond de schemering vaak reeën te zien.
Waypoint 5:
De dikke boom linksvoor de boerderij is met een leeftijd van 320 jaar de oudste boom binnen de gemeente Groningen. Aan de Kop-hals-romp boerderij achter de boom is de bouwgeschiedenis bijzonder goed afleesbaar. Het voorhuis is gebouwd in 1756, terwijl in het muurwerk van de schuur nog een muurwerkrestant uit het eind van de 17e eeuw aanwezig is. Een bijzondere plek, maar ook hier is de oprukkende stad goed zichtbaar…
Hoeveel wilgen staan in het weilandje rechts van de boerderij (langs de sloot)? Dit is E.
De volgende aanwijzing is een monument ter nagedachtenis van de bevrijding van de stad Groningen. Het monument bevindt zich op 351 graden (true North) 860 meter van waypoint 5.
Waypoint 6:
Je bevindt je nu in het Bevrijdingsbos. Het bos bestaat uit 30.000 esdoorns: er zijn vijf varianten. Het esdoornblad ('Maple Leaf') is het nationale symbool van Canada. De ingang van het bos (het Maple Leafpad) is beplant met esdoorns, die een geschenk zijn van de Canadese bevrijders. Hiermee wordt op symbolische wijze gezegd: 'entry to our wood'. Ook bevindt zich hier een informatiebord en een plattegrond van het bos.
Door het Bevrijdingsbos loopt een educatief pad. Langs dit pad liggen stenen uit tien verschillende landen, waarop in reliëf de 'Tien Rechten van het Kind' zijn gebeiteld. Deze rechten zijn vastgelegd in een internationaal verdrag, dat in 1989 door de Verenigde Naties is aangenomen. Met het aanbrengen van de 'Tien Rechten van het Kind' wordt uitdrukking gegeven aan de gedachte dat vrede en vrijheid niet vanzelfsprekend zijn en dat de jeugd bij het in stand houden hiervan een belangrijke rol speelt.
Het Bevrijdingsbos in Groningen is een eerbetoon en dankbetuiging aan de Canadese veteranen van het Canadese leger, die tussen 13 en 16 april 1945 onder leiding van generaal A.B. Matthews de stad hebben bevrijd. Met dit bos zal de herinnering aan de offers die Canadezen, Polen, Belgen en andere buitenlandse militairen en de Nederlandse verzetsstrijders voor de vrijheid brachten, levend gehouden worden. Het bos en het omliggende gebied wordt beheerd door de Vereniging Natuurmonumenten.
Op het plein staat een gedenksteen met daarop de namen van de 23 Canadese legereenheden, die verantwoordelijk waren voor de bevrijding van de stad Groningen. Maar van welke Canadese infanteriedivisie maakten de eenheden deel uit? Dit is F.
Waypoint 7:
N53 14.652 E6 37.634
In het dorpje Noorddijk ligt op een omgracht kerkhof een van oorsprong middeleeuwse kerk: de Stefanuskerk. De kerk is om en nabij het jaar 1250 gesticht. Van het oorspronkelijk romano-gotische bouwwerk zijn alleen de zijmuren van het schip nog aanwezig. Er kunnen nog nissen met siermetselwerk in het muurwerk worden waargenomen, evenals twee door rondstaven omlijste portalen van toegangspoorten in de noord- en zuidmuur.
De meest recente restauratie van het Noorddijker kerkje vond plaats van 1995-1997. Daarbij is het karakter van het complete 19e eeuwse interieur behouden gebleven.
Direct zichtbaar is de forse gietijzeren grafmonument met obelisk van de familie Boeles en een opvallend monument met opengeslagen bijbel.
Er staan boven de ingang twee getallen. Noteer beide. Het derde cijfer van het bovenste getal is G. Van het onderste getal is het laatste cijfer H.
Je bent nu vlak bij de laatste rustplaats van de bemanning van het onfortuinlijke toestel. Ze liggen op het nieuwe kerkhof voor de Stefanuskerk. Het coördinaat is:
N53 14.609 E6 37.553
Het is een begraafplaats, die ook nu nog voor begrafenissen wordt gebruikt. Hou hier alsjeblieft rekening mee.
De cache:
De cache kun je vinden op:
N53 1(A-22). (G-1)(F+4)(E-2) E6 3(C+1). (B-6)(D-46)(H-3)
Succes!
