Alcatraz is een eiland in de Baai van San Francisco. Van 1934 tot 1963 was het in gebruik als zwaar beveiligdegevangenis. 1545 gevangenen hebben het eiland als standplaats gehad. De beroemdste gevangene was Alphonse "Al" Capone. Voordien was op het eiland een militair fort (1850-1907) en daarna (vanaf 1907-1933) was er een militairegevangenis gevestigd. Tegenwoordig is het eiland een beschermd gebied en een National Historic Landmark, beheerd door de National Park Service.Naast de gevangenis bevat Alcatraz ook de oudste vuurtoren van de westkust van de Verenigde Staten.
Alcatraz als gevangenis
Het interieur van een reguliere cel in het cellenblok
Broadway
De beslissing om van Alcatraz (bijnaam 'The Rock') een gevangenis te maken kwam vanwege de afgelegen ligging en de sterke stromingen in de baai, die het zo goed als onmogelijk zouden maken om te ontsnappen.
Nog voordat het eiland officieel een gevangenis werd, werd het al gebruikt voor detentie. In 1867 werd reeds een bakstenen gevangenishuis gebouwd op het eiland, zodat het eiland vanaf 1868 al dienst kon doen als militaire gevangenis. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog en vooral tijdens de Spaans-Amerikaanse Oorlog zaten er veel militaire gevangenen op het eiland.
Op 21 maart 1907 werd Alcatraz officieel door de Amerikaanse overheid ingesteld als militaire gevangenis. In 1909 begonnen de werkzaamheden om het eiland van militair fort om te bouwen tot gevangenis. Er kwamen celblokken, die grotendeels waren ontworpen door Reuben Turner. In 1912 waren de werkzaamheden voltooid. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zaten in de gevangenis onder andere dienstweigeraars, onder wie Philip Grosser.
In de nasleep van de Aardbeving van San Francisco in 1906 werden ook tijdelijk niet-militaire gevangenen naar Alcatraz gebracht voor bewaring. Op 12 oktober1933 kwam de gevangenis in handen van de United States Department of Justice, en werd het een federale gevangenis. De gevangenis had een zeer streng regime. In de beginjaren was het zelfs niet toegestaan om onderling te praten. Nadat er door middel van het doorspoelen van het toilet een primitieve communicatie op gang kwam is het spreekverbod opgeheven.
Tijdens de 29 jaar dat Alcatraz in gebruik was als federale gevangenis, zaten er enkele bekende criminelen opgesloten, onder wie Al Capone, Robert Franklin Stroud, Machine Gun Kelly, James J. Bulger en Alvin Karpis (die langer in Alcatraz zat dan elke andere gevangene).
Er zijn verschillende ontsnappingspogingen gedaan, maar officieel is het nooit iemand gelukt om te ontsnappen. In totaal waren er 36 gevangenen betrokken bij 14 ontsnappingspogingen. Daarvan werden er 23 weer gearresteerd, zes doodgeschoten en twee zijn vermoedelijk verdronken. De gewelddadigste uitbraakpoging vond plaats op 2 mei 1946 en leidde tot de Slag om Alcatraz.
Losgemaakt luchtrooster, waarlangs Morris en de Angelinbroers hun cel verlieten
Op 11 juni 1962 zou er echter toch een succesvolle ontsnapping plaats hebben gevonden. Frank Morris en de broers Johnen Clarence Anglin ontsnapten volgens de verhalen in een opblaasbaar vlot gemaakt van aan elkaar gelijmde regenjassen. Frank Morris, de leider van de groep, had een bijzonder hoog IQ, en wellicht hebben ze het getij van de San Francisco Baygebruikt om te ontsnappen. Enkele van hun spullen zijn teruggevonden op Angel Island, maar sommigen gaan er van uit dat ze bij de Golden Gate Bridge aan land zijn gegaan en hun spullen via het getij naar Angel Island hebben laten drijven om de politie op een dwaalspoor te zetten. Van de mannen heeft niemand meer iets vernomen. Men is ervan uitgegaan dat ze verdronken waren, maar dat is niet helemaal zeker. Van deze ontsnappingspoging is een film gemaakt; Escape from Alcatrazgenaamd.
Nog geen jaar na de ontsnapping werd op 21 maart 1963 Alcatraz officieel gesloten.