[PL]
Kamienica (4 piętra i strych).powstała w latach 1911-1913 dla małżeństwa Mojżesza Löbel Ohrensteina oraz Reizel (Róży) Wald. Zaprojektował ją znany architekt Jan Zawiejski.
Budynek pokryty był ceglastoczerwonym tynkiem a miedzianą kopułę do czasów II wojny światowej wieńczyła iglica. Zdemontowali ją hitlerowcy, którzy obawiali się, że może posłużyć jako radiostacja.
Jan Zawiejski zaliczany jest do najwybitniejszych krakowskich architektów końca XIX i początku XX wieku. W Krakowie znany przede wszystkim jako projektant gmachu Teatru Miejskiego (obecnie Teatru im. Juliusza Słowackiego), był Zawiejski chyba też najbardziej pracowitym budowniczym tego okresu. Był dyplomowanym architektem – studia odbył na politechnikach w Monachium i Wiedniu. W Krakowie w latach 1900–1914 był architektem miejskim i profesorem Krakowskiej Szkoły Przemysłowej. Z olbrzymiej liczby jego dzieł wymienić należy prócz Teatru Miejskiego, przy czym wybór ten jest bardzo subiektywny, gmach „Akademii Handlowej” przy ulicy Kapucyńskiej 2 (róg Straszewskiego 30), własną kamienicę nazywaną „Jasnym Domem” przy ulicy Biskupiej 2 (róg Łobzowskiej 28) czy „Stary Dom Zdrojowy” w Krynicy. Kierował również przebudową pałacu Wielopolskich – siedziby krakowskiego magistratu.
Historia powstania tego domu, usytuowanego u zbiegu ulic Stradom (lub jak dawniej ją nazywano Stradomskiej) i ulicy Józefa Dietla (Plant Dietlowskich), jest interesująca z dwóch względów. Plac na którym wzniesiono tę kamienicę powstał po wyburzeniu domu, należącego w drugiej połowie XIX wieku do Marcina Feintucha, dziadka Jana Zawiejskiego, a na przełomie XIX i XX wieku do ciotki Zawiejskiego Karoliny Maizlowej (Mayzlowej). Łączył więc Zawiejskiego, w chwili przystępowania do projektowania nowego domu, mocny związek uczuciowy z tym miejscem. Drugi aspekt – pod projektem podpisany był nie Jan Zawiejski, a Roman Bandurski. Zawiejski, jako architekt miejski zatrudniony w krakowskim magistracie, nie mógł przyjmować zleceń od prywatnych inwestorów bez specjalnej zgody Rady Miasta. „Pilnowali” tego zwłaszcza inni architekci, walczący bezwzględnie „o rynek zamównień” i starający się eliminować konkurencję. Stąd ta mistyfikacja; dziś pewno byłaby surowo ścigana przez urzędy antykorupcyjne i skarbowe. Do autorstwa projektu tej kamienicy Zawiejski przyznał się dopiero po 1918 roku.
Kamienica ta to wielki czteropiętrowy gmach górujący nad otoczeniem, o wysokim parterze służącym celom handlowym i usługowym (przez krótki okres od strony ulicy Dietla mieściło się w nim też kino), natomiast piętra przeznaczone były na mieszkania czynszowe. Posiadał ponadto obszerne oficyny sięgające do ulicy św. Agnieszki, cztery klatki schodowe wraz z dodatkowymi schodami przeciwpożarowymi oraz windę dojeżdżającą aż do kopuły usytuowanej w narożniku budynki. Fasada tego domu, utrzymana w stylu modernizującego historyzmu, ozdobiona była olbrzymimi balkonami, dziś częściowo zabudowanymi, i wspomnianą już kopułą. Gmach ten, patrząc nań od strony stosunkowo wąskiej ulicy Stradom, sprawia wrażenie zbyt dużego, ciężkiego i ponurego; dziś trudno domyślić się, iż plac, na którym wybudowano to gmaszysko jeszcze w XVIII wieku nosił miano „Raju”.
W tym roku „Dom Ohrensteina” obchodzi swoje setne urodziny i szkoda tylko, że zza brudu i zaniedbania nie widać prawdziwego oblicza tej kamienicy.
[EN] (google translate. sorry ;(
The building ( 4 floors and attic) . Was built between 1911-1913 for the marriage of Moses Löbel Ohrensteina and Reizel ( Rose ) Wald . It was designed by renowned architect John Zawiejski .
The building was covered with plaster and brick red copper dome to World War II was crowned spire . Dismantled the Nazis , who feared that it could serve as a radio station .
Jan Zawiejski is one of the most prominent architects of Krakow late nineteenth and early twentieth century. In Krakow, best known as the designer of the building of the Municipal Theatre (now Theatre . Julius Slovak ) , was probably also Zawiejski busiest builder of the period. He was a registered architect - study took place at technical universities in Munich and Vienna. In Cracow in the years 1900-1914 was the city architect and professor at the School of Industrial Krakow . With the vast number of his works should be mentioned in addition to the Municipal Theater , the choice is very subjective , building " Business Academy " Capuchin Street 2 (corner Straszewskiego 30) , his own house was called " Light House " Bishop Street 2 (corner Lobzowska 28) or " Old Spa House " in Krynica. He also managed the reconstruction of the palace Cracow - Krakow municipal offices .
The history of this house , located at the intersection of Stradom (or as it used to be called Stradomska ) and street Jozef Dietl (Plant Dietlowskich ) is interesting for two reasons. Square, which was built this house was built after the demolition of a house belonging to the second half of XIX century to Martin Feintucha , grandfather of John Zawiejski , and in the late nineteenth and early twentieth century to the aunt Zawiejski Maizlowej Carolina ( Mayzlowej ) . He combined so Zawiejski , on joining the design of a new home, a strong emotional connection with the place. The second aspect - the project was not signed Jan Zawiejski and Roman Bandurski . Zawiejski , as an architect employed in the Krakow city magistrate , he could not take orders from private investors without special permission from the City Council. " Guarded " the other architects in particular , fighting ruthlessly " the market zamównień " and trying to eliminate the competition. Hence the hoax , today would certainly be severely prosecuted for corruption and tax offices . The design of this building by Zawiejski admitted after 1918.
The building is a large four-storey building towering , high ground floor serving commercial and service purposes ( for a short period from the street Dietl , it became a movie theater ) , and the floors were intended to rent apartments . Also had extensive outbuildings dating back to the street St . Agnes, four staircases , and further down the fire escape and commuter elevator up to the dome situated in the corner of the building . The exterior of this home in the style of historicism modernizing , was adorned with huge balconies , now partly built-up , and the already mentioned dome. The building , looking at it from the relatively narrow street Stradom seems too big , heavy and gloomy , today it is hard to guess that the square where the great edifice was built in the eighteenth century still bore the title " Paradise."
This year, the "House of Ohrensteina " celebrates its hundredth birthday and wished that for dirt and neglect can not see the true face of the building.
Cach:
Pojemnik micro umieszczony na współrzędnych.
