Jan Karski, właściwie Jan Romuald Kozielewski, pseudonim Witold (1914-2000). Od 1939 w konspiracji; kurier i emisariusz władz Polskiego Państwa Podziemnego w stopniu porucznika.
Za swoją działalność został odznaczony najwyższymi odznaczeniami państwowymi – polskim Orderem Orła Białego i amerykańskim Medalem Wolności.
W czerwcu 1940 r. Karski w czasie jednej z pierwszych swoich misji wpadł na Słowacji. W momencie schwytania go przez Niemców, wiedział zbyt dużo. Był emisariuszem Naczelnego Wodza i Premiera, znał nazwiska i pseudonimy polityków i wojskowych, wiedział też wiele o planach tworzącego się dopiero podziemnego państwa. Co więcej, nie mógł zaprzeczyć, że związany jest z konspiracją: gestapo odnalazło przy nim błonę z filmem małoobrazkowym, na którym sfotografowanych zostało wiele istotnych materiałów. Kurier był torturowany i w obawie, że może się złamać podczas następnych przesłuchań targnął się na własne życie, odratowany w ciężkim stanie został przewieziony do szpitala w Nowym Sączu. Oto co pisał Jan Karski o swoim uwolnieniu z sądeckiego szpitala:
„Rola, jaką doktor Słowikowski odegrał w moim uwolnieniu, była wyjątkowa i wybitna. Narażając swoje życie pokierował nie tylko przedłużeniem mojego pobytu w szpitalu i kamuflowaniem rzeczywistego stanu mego zdrowia, ale także umożliwił przekazanie do Krakowa wiadomości o moich losach, a potem czynnie zorganizował plan ucieczki, m. in. podając środki nasenne strażnikom i pacjentom, aby nikt nie widział kiedy i jak uciekałem. Wymagało to bohaterstwa wielkiej próby.
Gdyby nie doktor Jan Słowikowski, nie byłoby późniejszego emisariusza Jana Karskiego, bowiem nigdy nie dożyłbym swojej misji z 1942 roku. Zginąłbym w Nowym Sączu od niemieckiej kuli, w torturach lub od własnowolnie zażytej trucizny...”
Akcja miała miejsce nocą 28 czerwca 1940 roku, poza doktorem Słowikowskim zaangażowanych było wiele osób z sądeckiego ZWZ, grupą biorącą bezpośredni udział w akcji dowodził Zbigniew Ryś.
Jak wspomina Karski:
„Przy moim łóżku pojawiła się Zofia Rysiówna w uniformie siostry zakonnej. Żądałem, żeby albo mnie odbili, albo przekazali cyjanek na wypadek tortur nie do zniesienia i zagrożenia ewentualnym wydaniem innych.
Po tygodniu, podczas wizyty lekarskiej, korzystając z pewnego zamieszania na korytarzu, gdzie siedzieli strażnicy, doktor Słowikowski powiedział mi, że tej nocy nastąpi ucieczka. O północy stanie w drzwiach sali i zapali papierosa. Na ten znak zdejmę szpitalną pidżamę i podążę na półpiętro, gdzie zastanę otwarte okno. Mam wejść na parapet i wyjrzeć na zewnątrz. Otrzymam hasło do wyskoczenia. Lekarz upewnił mnie, że straż będzie w tym czasie „smacznie spała”, co zrozumiałem jako uśpienie jej środkiem nasennym. Pacjenci też mieli spać...
Scenariusz ucieczki został zrealizowany w stu procentach. Pod szpitalem przejęła mnie grupa ratunkowa ze Zbigniewem Rysiem na czele. Wszyscy dotarliśmy nad Dunajec, przeprawili się kajakiem na drugi brzeg i ukryliśmy się w bezpiecznym miejscu w chłopskim gospodarstwie. Przez pewien czas przebywał w Marcinkowicach (pod opieką Jana Morawskiego i gajowego Feliksa Widła).
(...) O wielkiej cenie za moją wolność dowiedziałem się dopiero po wojnie. Ta świadomość nie daje mi spokoju”.
Gestapo po akcji szalało, prowadząc intenywne śledztwo oraz szereg represji. Rozstrzelano lub wywieziono do obozów koncentracyjnych niemal wszystkie osoby powiązane z akcją. W sierpniu 1941 roku w Biegonicach rozstrzelano 32 osoby w odwecie za odbicie Jana Karskiego – (upamiętnia to kesz Miejsce Straceń GC508QP).
Skrytka:
Aby odszukać skrytkę należy przebyć trasę ucieczki ze szpitala i na trzech etapach pośrednich zebrać potrzebne informacje:
Etap 1 - N 49 37.121 E 020 42.026 - szpital, duży napis na ścianie frontowej - interesuje nas data;
druga cyfra - podstaw pod A ; trzecia cyfra - podstaw pod E ; czwarta cyfra - podstaw pod F
Etap 2 - N 49 37.459 E 020 41.781 - Bulwar nad Kamienicą (trasa ucieczki) obecnie nosi imię rodzeństwa uczestniczącego w akcji. Na tabliczce policz linijki tekstu i podstaw pod D
Etap 3 - N 49 37.828 E 020 41.479 - Tablica pamiątkowa na moście - z tekstu dowiesz się ilu ludzi Zbigniew Ryś wybrał do akcji ta cyfra to B; z liczby określającej dzień czerwca weź drugą cyfrę i podstaw pod C
Otrzymane cyfry podstaw do wzoru:
N 49 37.ABC E 020 41.DEF
Pojemnik wielkości mikro zawiera tylko logbook i dedykowany jest teamowi Desantzły.