[PL]Kanał Bydgoski to sztuczna droga wodna łącząca dorzecza dwóch największych rzek w Polsce – Wisły i Odry. Trasa Kanału Bydgoskiego wiedzie dnem Pradoliny Toruńsko-Eberwsaldzkiej i zaczyna się na bydgoskiej dzielnicy Okole, aby po blisko 25 km skończyć swój bieg w Nakle nad Notecią. Kanał Bydgoski jest częścią międzynarodowej drogi wodnej E-70, która łączy Antwerpię (Belgia) z Kłajpedą (Litwa).
Kanał Bydgoski został zbudowany w latach 1773-1774 na rozkaz króla Prus Fryderyka II i obecnie jest najstarszym czynnym śródlądowym kanałem wodnym w Polsce. Pierwszej gruntownej przebudowy kanału dokonano w latach 1795-1801, a jej autorem był Ernst Conrad Peterson – długoletni inspektor kanału. Oprócz przebudowania śluz i jazów Peterson założył przy brzegach Kanału (od śluzy I do VI) park, który dzisiaj istnieje pod nazwą Planty nad Kanałem Bydgoskim.
W dużej mierze dzięki kanałowi w XIX wieku swój okres rozkwitu gospodarczego miała Bydgoszcz, położona wtedy w obrębie zaboru pruskiego. W latach 1906-1915 dokonano drugiej gruntownej przebudowy kanału. Powstały nowe śluzy, pogłębiono kanał, a stary około 3,5-kilometrowy odcinek tej drogi wodnej został wyłączony z użytkowania. W ten sposób powstał jeden z ważniejszych w Bydgoszczy obszarów rekreacyjnych, wspomniany wcześniej park - Planty nad Kanałem Bydgoskim.
Wyspa Kanałowa jest to obszar w zachodniej strefie śródmiejskiej Bydgoszczy o powierzchni 190 ha. Teren ten jest oddzielony od zwartego terytorium miasta rzeką Brdą oraz dwoma odcinkami Kanału Bydgoskiego. Jako wyspa istnieje od 1912 roku. Wskutek zasypania odcinka starego Kanału Bydgoskiego w 1971 roku Wyspa Kanałowa jest częściowo połączona z terytorium miasta Bydgoszczy. W tej sytuacji nazwa „wyspa” przedstawia pojęcie historyczne i zwyczajowe, a w mniejszym stopniu odnosi się natomiast do obecnego układu przestrzennego.
Na obszarze Wyspy Kanałowej znajduje się dzielnica Okole o powierzchni 130 ha, wyodrębniona w XIX wieku. Kształt Wyspy jest wydłużony na kierunku wschód-zachód. Jej długość wynosi ok. 3 km, a szerokość maksymalnie 0,9 km. Północną granicę Wyspy Kanałowej stanowi rzeka Brda, wschodnią rzeka Młynówka, północno-zachodnią 1,6–kilometrowy odcinek Kanału Bydgoskiego (przekopany w 1912 roku), zaś południową stary odcinek Kanału Bydgoskiego (zbudowany w 1774 roku). Połączeniem ze zwartym terytorium miejskim jest zasypany odcinek starego Kanału w części południowo-wschodniej na długości ok. 750 metrów, ciągnący się od mostów Solidarności do Ronda Grunwaldzkiego. Łączna długość cieków otaczających Wyspę wynosi 7,5 km.
Ten Earthcache zlokalizowany jest w północnej części Wyspy Kanałowej, tuż przy niewielkim jeziorze, nieopodal ogródków działkowych. Znajdujesz się obecnie na holoceńskich terasach Brdy, w obrębie których występują namuły mineralne i torfy niskie porośnięte m.in. trzciną pospolitą. Terasy te powstały tutaj w wyniku wcinania się wód rzeki w dno pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Zajmują one odpowiednio poziomy: 37 m n.p.m (Terasa I), 40 m n.p.m (II), 45 m n.p.m (III), 48 m n.p.m (IV) i 50 m n.p.m (V).
Charakterystyczną cechą tego obszaru jest występowania glin i iłów plioceńskich pod niewielką warstwą piasków rzecznych. W związku z tym płytko zalegają tutaj wody podziemne (1-2 m). Obecność iłów plioceńskich była przyczyną budowy w 1808 roku cegielni przez Ernsta Conrada Petersona, która eksploatowała okoliczne naturalne zasoby gliny. Jedynymi śladami po cegielni Petersona są tutaj ruiny zabudowań cegielni oraz jezioro, tzw. glinianka, które powstało w miejscu pozyskiwania gliny.
Występowanie w tym rejonie podłoża organicznego (torfowego) sprzyja procesowi zarastania jeziora znajdującego się na Wyspie Kanałowej. Zanikanie jeziora jest naturalnym procesem ewolucji jeziora. Zbiornik wodny zarasta i stopniowo przekształci się trzęsawisko i torfowisko. Etapy zarastania jezior przedstawiają rysunki poniżej.
EARTHCACHE: teren bywa podmokły, dlatego uważaj gdzie stawiasz swoje kroki (!), zachowaj ostrożność przy brzegu jeziora (!), poruszaj się po wyznaczonych ścieżkach (!)
Twoje zadania:
Waypoint 1:
1) Wyjaśnij jak powstało jezioro na Wyspie Kanałowej (uwzględnij czynniki naturalne i antropogeniczne).
2) Jaki azymut należy obrać, aby zobaczyć duże zbiorowisko roślinności charakterystyczne dla torfów niskich?
3) Oceń, w którym etapie zarastania znajduje się jezioro na Wyspie Kanałowej.
4) Czy według Ciebie proces eutrofizacji zachodzi tutaj wolno czy intensywnie? Uzasadnij swoją odpowiedź.
5) Podaj orientacyjną wysokość jaka dzieli Cię teraz od lustra wody jeziora.
Waypoint 2:
6) Podaj wysokość bezwględną na jakiej się teraz znajdujesz.
7) Znając już wysokość bezwzględną, wskaż numer terasy holoceńskiej tego miejsca.
8) Spójrz na glebę, która znajduje się pomiędzy brzegiem jeziora a ogrodzeniem działek ogrodniczych. Podaj jej zabarwienie i oceń jej układ glebowy (luźny, zbity).
Odpowiedzi proszę wysyłać na mój profil albo na mojego e-maila. Nie musisz czekać na moją odpowiedź, ale pamiętaj, że wszystkie logi bez wysłanych odpowiedzi będą kasowane. Nie umieszczaj odpowiedzi i foto spoilerów w swoim logu. Powodzenia!
[EN]The Bydgoszcz Canal is a waterway connecting two the largest river basins in Poland – Vistula and Oder. The Bydgoszcz Canal is located on the bottom of the Thorn-Eberswalde Proglacial Valley. It goes from Bydgoszcz (Okole district) to Nakło nad Notecią. The Bydgoszcz Canal is a part of the international waterway E-70 which connect Antwerp (Belgium) and Klaipeda (Lithuania).
The Bydgoszcz Canal was built in 1772-1775, at the order of Frederick II, king of Prussia. Today, this is the oldest active inland waterway in Poland. The Bydgoszcz Canal was completely rebuilt in 1795-1801 by Ernst Conrad Peterson. In those years, builders constructed new water gates and they rebuilt older water gates. Peterson also decided to plant trees along the Bydgoszcz Canal. This park, known as the „Planty nad Kanałem Bydgoskim”, is the largest city park in Bydgoszcz.
The Bydgoszcz Canal played a huge role in economic development in Bydgoszcz in the 19th century. The canal was completely rebuilt again in 1906-1915. Another water gates were constructed, the canal was deepen and old part of the canal (about 3,5 km of length)was closed down. In this way, one of the most important recreational area in Bydgoszcz was established – city park called „Planty nad Kanałem Bydgoskim”.
The Canal Island is an area located close to the city center of Bydgoszcz. It’s separated from the oldest part of the city by the Brda river and two stages of Bydgoszcz Canal. The Canal Island was formed in 1912. Its length is 3km, maximum width is 0,9km.
This Earthcache is located in northern part of the Canal Island, near to the lake and allotments. You are in the place where the Brda terraces were formed in Holocene. You can find here mineral alluvions and low peat with characteristic plants (e.g. Phragmites australis). The lowest terraces are located on the following altitudes: 37 m a.s.l (Terrace I), 40 m a.s.l (II), 45 m a.s.l (III), 48 m a.s.l (IV) i 50 m a.s.l (V).
This area mostly is made of clay and Pliocene loam. The groundwater is deposited just under the ground (1-2 meters). Because of these conditions, Ernst Conrad Peterson has built the brick factory here in 1808. The Peterson’s factory used natural deposits of clay on the Canal Island. Today, only evidences of this type of industry on the Canal Island are ruins of the brick factory and small lake in the place where clay has been extracted.
The mineral ground (peat) accelerates the process of the lake eutrophication here. The disappearing of lake is a natural process of lake evolution. The lake will be transformed into peat bog in the future. This process is shown on the sketches below.
EARTHCACHE: the area can be wetland so watch your steps (!), be cautious near the lake shore (!), follow the paths (!)
Your tasks:
Waypoint 1:
1) Explain how the lake was formed (consider natural and human factors).
2) What azimuth should be taken if you want to see plants characteristic for low peat?
3) In which stage of lake eutrophication is the lake on the Canal Island?
4) Does the process of lake eutrophication proceed quickly or slowly here? Justify your answer.
5) What is difference in height between Waypoint 1 and the lake surface?
Waypoint 2:
6) Give altitude of the Waypoint 2.
7) Give the number of the Brda terrace in the Waypoint 2.
8) Observe the soil between the lake shore and the fence of allotments. Give the colour of soil and its features (loose, sticky)
Please, send me a message or e-mail with your answers. You needn’t to wait for my response but remember that all logs without answers sent to the owner will be deleted. Do not give answers or photo spoilers in your log. Good luck!
