Seria „Zapomniane Perły” dotyczy dawnych, rozsianych po całym powiecie górowskim, ale nie tylko, majątków ziemskich, które sięgają swoim rodowodem niejednokrotnie kilkuset lat wstecz. Niektóre przedstawiane tu dawne dwory i pałace mogłyby zawstydzić niejedną ówczesną znaną rezydencję, jednakże okres swojej świetności mają już poza sobą. Ząb czasu okrutnie się z nimi obszedł. Wiele z pałaców pozbawionych właścicieli czy choćby gospodarza nieuchronnie chyli się ku upadkowi, a dawne parki wokół nich zarosły i zdziczały. Tylko nielicznym z dawnych rezydencji „udało się” i uzyskały drugą szansę na „dalsze życie”. Po kilku podróżach zakończonych ściskiem serca, na widok stanu w jakim dawne majątki obecnie się znajdują, wybór tematyki stał się niejako imperatywem. I nie ma tu znaczenia czy to są dobra poniemieckie. To samo dzieje się z majątkami polskimi rozsianymi na wschodzie. Odchodzi w niepamięć kawał dziedzictwa kulturowego, które nie powinno być skazane na zagładę choćby z powodu obywatelstwa (jak jeszcze do niedawna bywało w związku z państwową i ideologiczną zachętą do niszczenia wszystkiego, co poniemieckie i będące świadectwem "klasowego ucisku"). Warto wiedzieć, że tylko nieliczne z nich padły ofiarą wojennej pożogi. Większość padła łupem powojennych grabieżców, bezmyślnej dewastacji, upływającego czasu, ludzkiej obojętności lub bezdusznych przepisów. Ten kawał historii należy do nas wszystkich. Za kilkanaście/kilkadziesiąt lat po wielu z tych majątków zapewne nie będzie śladu. Choćby z tego powodu, w pełni zasłużyły na oglądnięcie, a już z pewnością na „okeszowanie”. Spójrzmy więc razem, być może po raz ostatni, w ich puste „oczodoły” okien i rozbite „czerepy” dachów. Czasem niestety już tylko w miejsca po nich… Zapraszamy.
Wieś Psary [niem. Hünern] leży w powiecie górowskim, w gminie Jemielno, na południe od Góry. Należała dawniej do majętnego rodu von Tschammer, który w Psarach, w drugiej połowie XVII w. postawił jedną ze swoich siedzib. Tsachamerowie posiadali na Śląsku wiele majątków, by tylko wymienić: niedaleki Daszów, Czerninę Dolną, Bełcz Górny, Cieszyny, Kobylniki, Kietlów, Osłowce, Równą, Komorniki, Konary, Gaworzyce, Broniszów, Samborz, Dzików, Zabór, Groble, Karłowice, Witków, Krzeczyn Wielki i około dwudziesty innych!
Czy obecny pałac w Psarach jest pochodną dawnej rezydencji czy powstał od nowa w XIX w. dokładnie nie wiadomo. W każdym razie swój obecny kształt – w stylu gotyku Tudorów - pałac zawdzięcza budowie/przebudowie dokonanej w XIX w. Architekci opisują go następująco: jest to budynek murowany postawiony na planie silnie wydłużonego prostokąta, oskarpowany na narożach, częściowo o układzie półtoratraktowym, przykryty dachem czterospadowym. Wokół pałacu urządzono park ze stawem.
W sąsiedztwie pałacu i parku znajduje się dawny dwór, prawdopodobnie poprzednia siedziba właścicieli majątku w Psarach. Niestety ten zabytek z charakterystycznymi murami oporowymi nie miał tyle szczęścia. Z roku na rok popada w coraz większą ruinę.
Do 1945 r. w pałacu (tym odrestaurowanym) działał sierociniec, a jego ściany zdobiły malowidła przedstawiające sceny z bajek. Jednak żadna z nich nie zachowała się, chociaż pałac przetrwał wojnę w dobrym stanie. Popadł w ruinę znacznie później jak wiele podobnych mu obiektów. Bez pomysłu władz i bez pieniędzy na jego remont przerzucano ten zabytkowy obiekt z ręki do ręki jak przysłowiowy „gorący kartofel”, a czas robił swoje. I choć ta perła zaczęła już tracić dawny blask i zniknęły nadzieje na jej zabezpieczenie, znalazł się wreszcie inwestor, który w roku 2001 rozpoczął remont tego upadającego zabytku. Poświęcił swój czas i zainwestował pieniądze, aby odzyskać dawną świetność rezydencji. Właściciel zaczął od wywiezienia śmieci, gruzów i wycięcia samosiejek zarówno wokół obiektu jak i z jego opanowanych przez rośliny murów. Oprócz samych remontów rozpoczął także wyposażanie budynku w antyki współgrające z miejscem i duchem epoki. Odzyskany pałac już zaczyna świecić blaskiem przyciągając turystów. Być może będzie wkrótce wynajmowany na różnorakie imprezy.
Źródło:
http://www.glogow.pl/okolice/powiaty/gorowskiaaa.htm
Przewodnik Turystyczno-Krajoznawczy po Ziemi Górowskiej, Góra 2003
https://www.aktualnosciturystyczne.pl