Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa
POLSKI
Kościół Przemienienia Pańskiego
Nietypowa bryła obecnego kościoła filialnego p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sambrodzie, wynika z tego, że wcześniej, budynek ten stanowił skrzydło dawnego pałacu. Pałac nigdy nie został ukończony, a to co zostało wzniesione w większości rozebrano. W pozostawionym skrzydle Franciszek Ludwik Dohn w 1793 r. ufundował kościół protestancki, który po drugiej wojnie światowej został przekształcony na kościół katolicki, funkcjonujący do dnia dzisiejszego.
Ten nietypowy obiekt, w postaci jednolitego prostopadłościanu nakrytego mansardowym dachem z czworoboczną, zwieńczoną hełmem wieżyczką w północnej części, wzniesiony został na planie wydłużonego prostokąta na ceglanej, niewysokiej podmurówce. Wejście główne, do wydzielonego przez dwa rzędy drewnianych toskańskich słupów, trójnawowego wnętrza, znajduje się na osi, północnej ściany budynku. W północnej trójosiowej, frontowej elewacji każda z osi objęta jest parą toskańskich pilastrów. W osiach skrajnych, dwa wysokie, zwieńczone łukiem odcinkowym okna, obwiedzione pasem jasnego tynku z trapezowatym kluczem, który łączy się z gierowanym gzymsem łączącym głowice pilastórw. Środkowa oś, w której znajdują się wysokie, dwuskrzydłowe drzwi wejścia głównego, jest nieznacznie cofnięta, a nad nimi umiejscowione zostało niewielkie okno, obwiedzione pasem tynku z trapezowatym kluczem. Na wysokości nadproża przez wszystkie elewacje biegnie płaski pas, przerywany w płycinach między pilastrami. Część dachu wydzielona przez wydatny, profilowany i gierowany gzyms koronujący. W połaci dachu, w skrajnych osiach małe okrągłe lukarny, a na osi środkowej większe okno półokrągłe, nad którym kolejna mniejsza lukarna. Elewacje boczne ośmioosiowe, będące zwielokrotnieniem skrajnych osi elewacji frontowej. W ich nieznacznie szerszej północnej części, pierwsze trzy okna ujęte są przez cztery pilastry, a gzyms koronujący jest lekko gierowany. W węższej części południowej, gzyms koronujący jest prosty, a okna ujęte są przez szerokie, jakby połączone po dwa pilastry. W połaci dachu w drugich północnych osiach umieszczone są półokrągłe okna. Ściana południowa, prawdopodobnie gdy pierwotnie planowano wzniesienie pałacu, nie była przewidziana jako ściana zewnętrza, dlatego jej kompozycja nie jest w żaden sposób rozplanowana. Na środku gładkiej pozbawionej dekoracji architektonicznych ściany znajdują się dwuskrzydłowe drzwi w dość głębokiej prostokątnej wnęce, nad nią kolejna wnęka zakończona jest łukiem odcinkowym.
Protestanckie wnętrze zostało zaadaptowane na potrzeby kościoła katolickiego, ale zachowały się jeszcze elementy pierwotnego wystroju. Od północy wnętrze kościoła zamyka półokrągła nisza i drewniana ściana, przed którą ustawiony jest ołtarz. W części południowej znajduje się drewniana empora chórowa z XIX wiecznymi organami w neogotyckiej obudowie. Zachowała się również XVIII wieczna ambona.
Literatura:
Karta ewidencyjna zabytku architektury z zasobów delegatury w Elblągu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie
Skrytka: magnetyk