[POL]
Willa Radogoszcz został wybudowana w 1889 roku na zlecenie Zacharija Putiato, naczelnika powiatu sochaczewskiego, z przeznaczeniem na letnią rezydencję carskiego urzędnika. Po 1914 roku dom został zakupiony przez Rozalię i Pawła Helcmanów, warszawskich aptekarzy. W latach międzywojennych budynek dość często zmieniał właścicieli, którzy nadawali mu rozmaite nazwy. Według zachowanych źródeł, jednym z mieszkańców willi miał być miejscowy rabin. Z willi korzystał również Bolesław Saltz, burmistrz miasta, jednakże okoliczności jego pobytu – ze względu na brak dokumentów – pozostają niejasne. Po 1945 roku swoją siedzibę miało tu powołane przez artystów osiadłych w Grodzisku i okolicach Stowarzyszenie Miłośników Sztuki. W ramach działalności kulturalnej stowarzyszenia prowadzono szereg sekcji związanych z rozmaitymi formami kształcenia artystycznego, m.in. sekcję fotograficzną i teatralną, a także ogniska – plastyczne i muzyczne, które dały początek placówkom publicznym, do dziś funkcjonującym w mieście. W latach PRL-u willa służyła również jako miejsce spotkań różnych środowisk i organizacji działających w mieście, w tym rzemieślników i kupców grodziskich.
Wzniesiona w końcu XIX wieku willa była pierwotnie zlokalizowana poza miastem, na terenie parku. Parterowy budynek z niskim podpiwniczeniem, posadowiony na kamieniach polnych służył swoim właścicielom w sezonie letnim jako miejsce wypoczynku, spotkań towarzyskich i przyjęć. Z czasem wnętrza domu zostały uzupełnione o kaflowe piece, pzwalając gościom i gospodarzom na przedłużenie pobytu. Wnętrza pałacyku mieściły szereg przestronnych pokoi umieszczonych w amfiladzie. Kuchnię i pomieszczenia gospodarcze usytuowane w piwnicy. Do dyspozycji pozostawał także obszerny taras z kolumnami stylizowanymi na antyczne. Otoczenie willi stanowiły krzewy ozdobne i drzewka owocowe oraz sztuczny staw z wysepką na środku. Nieco dalej rozciągał się park z pięknym starodrzewem, w którym znaleźć można było relikty pierwotnej puszczy porastającej niegdyś okolice Grodziska.
Według legendy opisującej powstanie budynku, willa carskiego dygnitarza została zaprojektowana w oparciu o wzory typowe dla rezydencji wypoczynkowych budowanych na Krymie, aby przypominać właścicielowi strony rodzinne. Zdaniem niektórych historyków sztuki „Radogoszcz” stanowi jedyny w Polsce przykład tzw. willi liwadiańskiej (nazwa pochodzi od miejscowości Liwadia na Krymie). Inni przypisują jej raczej cechy willi palladiańskiej, charakterystyczne dla architektury rezydencjonalnej w XVIII i XIX wieku nawiązującej w kształcie i proporcjach oraz rozwiązaniach estetycznych do tradycji antycznych.
W okresie okupacji piwnice „Radogoszczy” służyły za schron wykorzystywany podczas nalotów bombowych przez mieszkańców okolicznych domów. Po wojnie budynek należący do prywatnych właścicieli – rodziny Nowackich prowadzących w Grodzisku sklep z artykułami szewskimi – został przejęty przez władze miejskie i przeznaczony „pod kwaterunek”. Prawowitych gospodarzy w asyście milicji eksmitowano z willi, zezwalając im jednak na zajęcie części sutereny, w której zamieszkali razem z dokwaterowanymi lokatorami.
W roku 1947 zadomowiło się w willi Stowarzyszenie Miłośników Sztuki, założone i animowane przez wybitnych artystów, których wojenna zawierucha rzuciła w okolice Grodziska. Niemal od razu grupa, w której znaleźli się m.in. prof. Edward Kokoszko, Armand Vetulani, Jan Skotnicki i Szczepan Brozych, podjęła działania zmierzające do rozbudzenia życia kulturalnego miasta. W murach „Radogoszczy” utworzono ognisko plastyczne, kształcące adeptów rysunku i malarstwa, ognisko muzyczne, które pod kierunkiem wybitnego pedagoga i koncertmistrza Feliksa Dzierżanowskiego rozpoczęło edukację dzieci i młodzieży, a także liczne sekcje tematyczne – jedną z najprężniej działających okazała się sekcja fotograficzna, prowadzona przez Stefana Deptuszewskiego.
Po kilku latach aktywności ogniska funkcjonujące w willi zyskały statut placówek publicznych. W ten sposób powstała Szkoła Muzyczna I st. (współcześnie nosząca imię kompozytora T. Bairda i mieszcząca się w Dworku Skarbka) i Ognisko Plastyczne (mające za patrona malarza Jana Skotnickiego, zlokalizowane w Domu Rzemiosła). Warto podkreślić, że jednym z wykładowców działającego w willi Ogniska Plastycznego był młody absolwent warszawskiej ASP Tadeusz Łapiński, należący obecnie do światowej czołówki grafików, wynalazca i prekursor rewolucyjnych technik graficznych (m.in. druku tęczowego), profesor Uniwersytetu w Maryland (USA), Honorowy Obywatel Grodziska Mazowieckiego.
W latach 1972-1994 w willi znajdował się punkt naprawy sprzętu AGD. Zabytkowy pałacyk został wówczas w znacznym stopniu zdewastowany. Zamurowano otwory drzwiowe na tarasie, zburzono jeden z pieców, pomieszczenia podzielono ściankami działowymi, a w ścianach umieszczono liczne gniazdka elektryczne. Zmieniony został układ schodów, zlikwidowano murowane tralki, pod tarasem wykuto garaż. Trwałe przeobrażenia dotknęły także otoczenie willi. Założenie ogrodowe, istniejące jeszcze w latach 60. XX wieku, musiało ustąpić miejsca wielopiętrowym blokom. Blokowisko złożone z kilku górujących nad centrum miasta „drapaczy chmur”, tytułowane przez grodziszczan żartobliwie „Manhattanem”, szczelnie otoczyło zabytkowy obiekt. Sąsiadujący z willą staw z urokliwą wysepką został zasypany, a na jego miejscu zlokalizowano sklep z artykułami ogrodniczymi oraz tzw. małą skarpę, czyli umieszczone na niewielkim wniesieniu pawilony handlowe (rozebrane w 2010 roku).
W 1994 roku miejscowym władzom udało się odzyskać willę. Wobec braku wystarczającej bazy kulturalnej, budynek przekazany został Ośrodkowi Kultury. W pomieszczeniach willi poddanym niewielkim adaptacjom rozpoczęło działalność Centrum Edukacji Kulturalnej, które pod auspicjami Ośrodka Kultury przetrwało do 2010 roku. W marcu 2010 roku „Radogoszcz” została zamknięta. Rozpoczął się trwający dwa lata remont wilii połączony z adaptacją zabytku. W dniu 11 listopada 2012 roku została udostępniona mieszkańcom jako Willa Radogoszcz Galeria Etnograficzna. Dziś mieści się tu Kino Studyjne.