Puszcza Kampinoska to unikatowy kompleks leśny położony praktycznie na granicy Warszawy. Zaryzykujemy stwierdzenie, że jest to jeden z najciekawszych lasów, w jakim ostatnio byliśmy- nie tylko ze względu na wyjątkowo dobrze zachowaną przyrodę, która ciągle stawia opór otaczającym ją zabudowaniom.
W Puszczy Kampinoskiej zaintrygowała nas przede wszystkim wszechobecna historia, niekiedy niezwykle tragiczna, na której świadectwo można natknąć się na piaszczystej ścieżce, rozstaju dróg i w leśnej gęstwinie.
Przyrodnicze twarze Puszczy Kampinoskiej
Kampinoski Park Narodowy utworzono w 1959 w celu ochrony fragmentu pradoliny Wisły, a odrobinę ponad 10% terenu objęto ochroną ścisłą. Znakiem rozpoznawczym KPN-u są wydmy, najlepiej zachowany takie śródlądowy kompleks w Europie, oraz bagna, dom kampinoskich łosi. To ciekawe ukształtowanie terenu w postaci naprzemiennych pasm wydm i bagien zawdzięczamy ruchom lodowca. O tych zamierzchłych czasach przypominają gatunki reliktowe fauny i flory, a więc takie, które ostały się po tamtym czasie i normalnie spotykane są w o wiele zimniejszych klimatach. Według szacunków naukowców na terenie Puszczy Kampinoskiej występuje nawet połowa gatunków rodzimej fauny, choć oczywiście prym pod względem liczebności wiodą bezkręgowce. Słodkie motylki? Te też, choć informacja, że w tym kompleksie leśnym zidentyfikowano aż 31 różnych gatunków komarów brzmiała ciut mniej kusząco 😉
Sporym wyzwaniem dla kampinoskiej przyrody jest antropopresja, a więc oddziaływanie człowieka na naturę. Oprócz turystyki zagrożenie stanowi popularność, jaką cieszą się otaczające puszczę miejscowości- wraz z przyrostem ludności łatwiej o zaburzenie delikatnej naturalnej równowagi. Z tego tytułu już od 1975 park narodowy ,,renaturyzuje”grunty w Puszczy, a więc wykupuje ziemie, szczególnie z osad w środku kompleksu, i przywraca je naturze.
O bioróżnorodności parku narodowego można też dowiedzieć się ze skromnej wystawy muzeum Kampinoskiego Parku Narodowego usytuowanego w pięknej drewnianej willi nadleśniczego. Wystawa jest niestety dość konserwatywna i ciut trąci myszką, ale w planach jest gruntowne odświeżenie i unowocześnienie ekspozycji. I fajnie, bo czasem warto zrozumieć kontekst i poznać jakieś ciekawe szczegóły. Jednym z ciekawszych miejsc jest platforma widokowa usytuowana zaraz obok muzeum, z której roztaczają się widoki na zaskakująco piękne kampinoskie przestrzenie. Przysiądźcie na drewnianych schodkach i poszukajcie jaszczurek :)!
Puszcza Kampinoska- świadek trudnej historii
Losy lasu kampinoskiego nierozerwalnie złączone są z losami Warszawy i Polski. W XIII w wzniesiono w lasach grodzisko Zamczysko, nieco później na tym terenie Jagiełło zbierał wojów do walki pod Grunwaldem. To tu odbywały się walki w czasach potopu szwedzkiego i powstania styczniowego, a w Puszczy do dziś stoi Dąb Powstańców, na którym zaborcy wieszali polskich wojaków. Wreszcie Kampinos odegrał niezwykle ważną rolę w trakcie drugiej wojny światowej. Jak przeczytaliśmy na jednej z tablic ,,we wrześniu 1939 w Puszczy i na jej bezpośrednich przedpolach poległo szacunkowo 9.5 tysięcy żołnierzy polskich, co stanowiło około 15% strat osobowych Wojska Polskiego poniesionych podczas kampanii wrześniowej.” Taką liczbę ofiar ciężko sobie nawet wyobrazić, a mowa jedynie o żołnierzach polskich i to w trakcie zaledwie kilku tygodni wojny. Trudno dostępne bagienne ostępy oraz rozrzucone po lasach niewielkie i trudne do kontrolowania osady stanowiły idealne miejsce do konspiracyjnej działalności.Wspomagani przez leśników i lokalną ludność partyzanci uciekali z oblężonej Warszawy w leśne knieje i stąd przygotowali akcje dywersyjne. Niestety lokalna ludność padała ofiarą krwawych odwetów, a wiele miejsc w Puszczy Kampinoskiej stało się dodatkowo miejscem kaźni ludności cywilnej, więźniów Gestapo z warszawskiej Alei Szucha, jak i elit aresztowanych przez nazistów w całym regionie.